بررسی معیار جهر و اخفات قرائت نماز در فصلنامه «آموزه‌های فقه عبادی»

به گزارش ایکنا؛ نخستین شماره فصلنامه «آموزه‌های فقه عبادی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه علوم اسلامی رضوی منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «معیار جهر و اخفات قرائت نماز از دیدگاه فقیهان شیعه»، «بررسی فقهی تعطیل کردن طواف برای اقامه نماز جماعت در مطاف»، «جایگاه و نقش ولایت فقیه در برپایی نماز جمعه»، «فرایند استنباط وجوب قرائت قرآن از آیه فاقرووا ما تیسر من القرآن»، «وقف عمل انسان از دیدگاه امامیه»، «ارزیابی محدوده جواز نگاه به نامحرم بر مبنای تحلیل روایت علی بن سوید»، «قاعده‌گزینی در فقه عبادی».

معیار جهر و اخفات قرائت نماز

در چکیده مقاله «معیار جهر و اخفات قرائت نماز از دیدگاه فقیهان شیعه» می‌خوانیم: «قرائت نماز یکی از واجبات غیر رکنی است و افزون بر حمد و سوره، شامل استعاذه، بسمله و تسبیحات اربعه هم می‌گردد. یکی از احکام قرائت نماز، جهر یا اخفات خواندن آن است. بر مردان و زنان واجب است که قرائت حمد و سوره نمازهای ظهر، عصر و تسبیحات اربعه را به صورت اخفاتی بخوانند و قرائت حمد و سوره نمازهای صبح، مغرب و عشاء بر مردان به صورت جهری واجب است. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی به بررسی معیار جهر و اخفات قرائت از نظر فقیهان امامی پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که ملاک جهر و اخفات قرائت نماز، عرفی است؛ نه شنواندن به دیگران یا آشکار کردن جوهره صدا و یا شنواندن و آشکار کردن جوهره صدا هر دو با هم. همچنین حداقل صدا در نمازهای جهری، شنیدن شخصی است که کنار نمازگزار حضور دارد و حداکثر صدا نباید بیش از حد معمول بلند باشد و حداقل صدا در نمازهای اخفاتی این است که نمازگزار صدای خودش را بشنود و حداکثر صدا این است که به حداقل جهر نمازگزار در نمازهای جهریه نرسد.»

استنباط وجوب قرائت قرآن از آیه فاقرئوا ما تیسر من القرآن

در طلیعه مقاله «فرایند استنباط وجوب قرائت قرآن از آیه فاقرووا ما تیسر من القرآن» آمده است: «قرائت قرآن از بدو نزول، مورد تاکید خود قرآن بوده و با عناوین متعدد، مومنان را بدان متوجه کرده و پس از نزول نیز تا کنون مدنظر مفسران و فقهای فریقین در مذاهب اسلامی بوده است. لیکن در این جستار، قرائت قرآن به طور مطلق و یا در حال نماز مدنظر نیست، بلکه آنچه در اینجا مطرح است، حکم قرائت قرآن بیرون از حالت نماز است که بیشتر فقیهان و مفسران به استحباب قرائت نظر دارند. به نظر نگارنده، حکم مستفاد از آیه بر اساس مبانی فقهی و تفسیری، وجوب قرائت است؛ بدین معنا که مکلفان افزون بر وظیفه قرائت مکرر حمد و سوره در نماز، وظیفه دیگری نیز به عنوان قرائت واجب قرآن دارند که مسیله اصلی این پژوهش است. این مسیله با روش نقلی تحلیلی و با استفاده مصادر قرآنی و روایی مورد بررسی قرار می گیرد (روش پژوهش) تا حکم واقعی قرائت قرآن استنباط گردد و گامی در رفع مهجوریت قرآن برداشته شود (انگیزه پژوهش). آنگاه پس از حصول این نتیجه باید به قرائت قرآن بیرون از نماز به میزان روزانه حداقل ۵۰ آیه، به عنوان یک عبادت مستقل واجب نگریست که این مقدار با اتکا به روایات به دست می آید؛ ضمن اینکه احکام متفرع بر آن نیز مورد کنکاش قرار می گیرد (داده پژوهش). همه این امور، از فرایند منطقی استنباط احکام از آیات فقهی حاصل می شود.»

تعطیل کردن طواف برای اقامه نماز جماعت در مطاف

در طلیعه مقاله «بررسی فقهی تعطیل کردن طواف برای اقامه نماز جماعت در مطاف» آمده است: «در مورد همزمان شدن طواف و اوقات نمازهای جماعت پنج گانه در مطاف، دو دیدگاه حایز اهمیت هستند. بر اساس یک دیدگاه، تعطیل کردن طواف در مطاف در اوقات پنج گانه به دلایلی جایز است؛ از جمله: امکان طواف در طول شبانه روز بر خلاف نماز که وقت آن معین و محدود است؛ افضل بودن نماز به ویژه نماز جماعت در مقایسه با دیگر واجبات؛ توهین تلقی شدن انجام طواف در زمان برگزاری نماز جماعت؛ روایات دال بر جواز قطع طواف جهت شرکت در جماعت؛ اختصاص کارکرد اصلی مساجد و به ویژه مسجدالحرام به اقامه نماز نه طواف؛ اجماع؛ سیره مسلمانان و... . دلایل این دیدگاه خالی از اشکال نیستند. وانگهی پذیرش این دیدگاه، مستلزم به زحمت افتادن برخی افراد همچون بیماران، سالمندان و زنان است. بنابراین دیدگاه درست و برگزیده، عدم جواز قطع طواف در مطاف برای برگزاری نماز جماعت است؛ به دلایلی مانند: وضع اولیه بیت الله برای طواف؛ ضرورت تقدم طواف بر نماز به دلیل قاعده سبق؛ کراهت و ممنوعیت اقامه نماز در راه ها و از جمله مطاف و... .»