طیبی تبیین کرد:
ظرفیت‌های نهاد خلاق و مبتکر جهاددانشگاهی در فرایند توسعه و پیشرفت
رئیس جهاددانشگاهی، با بیان اینکه در کشور‌هایی که قصد توسعه و پیشرفت دارند و برنامه‌های رسیدن به اهداف خود را طراحی کرده‌اند، نهاد‌های خلاق در توسعه فرهنگی، علمی و فناورانه و حتی توسعه آموزش جایگاه ویژه‌ای دارند، گفت: اما در کشور ما، کار کاملاً برعکس است و این جهادگران دانشگاهی هستند که با هوشمندی و ابتکار چنین نهادی را ایجاد کرده و به دنبال مسئولان و کارفرمایان می‌روند که از دستاورد‌های این مجموعه به ویژه در حوزه پژوهش و فناوری استفاده کنند.
به گزارش ایکنا، جهاددانشگاهی نهادی برآمده از انقلاب اسلامی است و نوآوری، رهاشدن از بروکراسی‌های مرسوم و گام نهادن در مسیر اقدامات علمی جسورانه از ابتکارات آن بوده است. نهاد‌های گرفتار دیوان‌سالاری در برابر تحولات مثبت که نیازمند حضور فعال است، مقاومت می‌کنند، اما مجموعه‌ای که انقلابی باشد، این‌گونه عمل نمی‌کند و جهاددانشگاهی مصداق بارز چنین نهادی است. از سوی دیگر، روحیه حاکم بر جهاددانشگاهی، روحیه‌ای جهادی است و همین امر باعث شده که نیرو‌های مبتکر و خوش‌فکر جذب این مجموعه شوند. سعی و تلاش این نهاد در طول حیات چهل‌ساله آن، همواره بر این بوده که هرکجا احساس نیاز کرد، ورود کند و این خصیصه باعث شده تا مراکز متعددی مانند پژوهشگاه رویان شکل بگیرد که در نوع خود بی‌نظیر است. به مناسبت ۱۶ مردادماه و چهلمین سالگرد تشکیل این نهاد انقلابی، با سیدحمیدرضا طیبی، رئیس جهاددانشگاهی گفت‌وگو کردیم که مشروح آن در ادامه از نظر می‌گذرد:
ایکنا - آقای دکتر طیبی، جهاددانشگاهی همواره سعی کرده الگویی ارائه و سپس آن را به سایرین معرفی کند و تنها در صورتی ایده را واگذار نمی‌کند که خاص باشد، آیا این جزو وظایف این نهاد بوده و الزامی وجود داشته که الگو باشد؟
ایکنا - آقای دکتر طیبی، جهاددانشگاهی همواره سعی کرده الگویی ارائه و سپس آن را به سایرین معرفی کند و تنها در صورتی ایده را واگذار نمی‌کند که خاص باشد، آیا این جزو وظایف این نهاد بوده و الزامی وجود داشته که الگو باشد؟
یکی از فلسفه‌های اصلی تشکیل جهاددانشگاهی الگوسازی توان کشور در رسیدن به پیشرفت و توسعه و تحقق اهداف انقلاب اسلامی ایران است، لذا تا زمانی که ضروری باشد، این الگوسازی ادامه دارد. البته در بعضی حوزه‌ها مانند پژوهش و فناوری امکان فروش و یا واگذاری فناوری‌های تولیدی وجود دارد، ولی در حوزه فرهنگی نیاز جامعه و علاقه جهاددانشگاهی حفظ الگوسازی‌های انجام گرفته در داخل خود سازمان جهت ادامه ارائه خدمات و همچنین معیار سنجش عملکرد درست الگوسازی‌ها انجام گرفته است.
ایکنا - پس از دیدار سال گذشته جنابعالی و معاونان جهاددانشگاهی با ریاست سازمان صداوسیما، چه اتفاقاتی افتاد و آیا موفق به استفاده از ظرفیت‌های رسانه ملی در محور‌های موردنظر شده‌اید؟
به‌غیر از سازمان قرآنی دانشگاهیان جهاددانشگاهی که تولیدات و امکانات خودش را در اختیار صداوسیما گذاشته، رابطه مورد انتظار هنوز برقرار نشده است، البته از سمت جهاددانشگاهی هم پیگیری مناسبی صورت نگرفته است. در ایام چهلمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی ارتباط خوبی با یکی از مدیران صداوسیما برقرار و هماهنگی بسیار خوبی برای استفاده از ظرفیت‌های مختلف و ارزشمند رسانه ملی جهت بیان دستاورد‌های این نهاد انقلابی و مسائل و مشکلات توسعه فعالیت‌های آن انجام گرفته و اجرایی نیز شده و یا در حال انجام است.
ایکنا - با توجه به تجربه و سال‌های حضورتان در جهاددانشگاهی و چند دوره قرارگیری در مسند ریاست این نهاد انقلابی، از دیدگاه شما، ساختار فعلی جهاددانشگاهی می‌تواند پاسخگوی نیاز‌های امروز باشد؟
جهاددانشگاهی یک نهاد خودجوش در انقلاب اسلامی ایران است که توسط کسانی پیگیری و تأسیس شده که دل در گروی پیشرفت و توسعه جمهوری اسلامی ایران و تحقق اهداف انقلاب داشته‌اند و به‌تدریج ساختار آن براساس نیاز کشور شکل گرفته است. اگر حتی قرار بود در یک طراحی هوشمندانه برای نظام ملی علم، فناوری و نوآوری و یا در طراحی نظام ملی فرهنگی کشور یک نهاد الگوساز در انجام فعالیت‌های شاخص در حوزه‌های ذکرشده ایجاد شود و یا یک نهاد هر دو مسئولیت را به‌عهده می‌گرفت، دقیقاً ساختار جهاددانشگاهی را پیدا می‌کرد، اما با بودجه بهتر و مأموریت‌های مشخص‌تر. در حوزه توسعه علم و فناوری چنین نهاد‌های مشابه جهاددانشگاهی وجود دارند که حداقل ۵۰ درصد بودجه آنها توسط دولت و ۵۰ درصد بقیه از طریق فروش دستاوردهایشان و یا در انجام قرارداد با کارفرمایان تأمین می شود. اما باید دقت شود کار جهاددانشگاهی بیشتر جنبه فرهنگی و الگوسازی دارد و وظیفه آن حل کل مشکلات جامعه نیست.
ایکنا - در چهلمین سال تأسیس جهاددانشگاهی که به اذعان همگان مولود انقلاب اسلامی است، قرار داریم. این نهاد برای قوی‌تر شدن بیش از پیش، به چه چیز‌هایی نیاز دارد؟
اگر یک طراحی هوشمندانه برای اداره دانش‌بنیان کشور و حرکت به‌سوی تحقق اقتصاد دانش‌بنیان متکی بر توان ملی و توسعه عدالت و اخلاق صورت پذیرد، جهاددانشگاهی می‌تواند جایگاه بسیار مؤثرتر و مقتدرتری داشته باشد. در کشور‌هایی که قصد توسعه و پیشرفت دارند و برنامه‌های رسیدن به اهداف خود را طراحی کرده‌اند، نهاد‌های خلاق در توسعه فرهنگی، توسعه علمی و فناورانه و حتی توسعه آموزش جایگاه ویژه‌ای دارند. در کشور ما این جهادگران دانشگاهی هستند که با هوشمندی و ابتکار خود چنین نهادی را ایجاد کرده‌اند و به‌دنبال مسئولان کشور و کارفرمایان می روند که از دستاورد‌های نهاد به‌ویژه در حوزه پژوهش و فناوری استفاده کنند؛ یعنی کار کاملاً برعکس است و این حالت در کشور‌های رانتی نفتی و کشور‌های سیاست‌زده دارای درآمد‌های بادآورده اتفاق می‌افتد.
ایکنا - با توجه به شیوع کرونا و گمانه‌زنی مسئولان امر در حوزه سلامت مبنی بر ماندگاری این ویروس تا حداقل دو سال آینده، خدمت یا خدماتی که جهاددانشگاهی می‌تواند در این شرایط به کشور و مردم ارائه کند، در چه حوزه‌هایی است؟
ما در جهاددانشگاهی بلافاصله با شروع کرونا، تمام توانمندی‌های خود را چه در حوزه فرهنگی و به‌ویژه رسانه‌های این نهاد، چه حوزه آموزشی و چه پژوهش و فناوری در جهت اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و چگونگی مواجهه مردم با این ویروس و تولید فناوری‌های مورد نیاز برای مبارزه با این ویروس قرار داریم. تولید کیت تشخیص کرونا توسط پژوهشکده سرطان معتمد، شروع پروژه استفاده از سلول‌درمانی در مبارزه با کرونا توسط رویان که هم‌اکنون هم ادامه دارد، تولید مواد ضدعفونی‌کننده، لباس کادر درمانی و ماسک از اقدامات حوزه پژوهش و فناوری بود. در زمینه تولید واکسن موردنیاز، پیشنهاد داده شد، ولی نتوانستیم منابع مورد نیاز را تأمین کنیم و کار شروع نشده است.
ایکنا - یکی از عوامل مهم در برقراری ارتباط مؤثر با بدنه دانشجویی، توجه به نیازمندی‌های آنها، به‌ویژه نسل جدید است. با توجه به رویکرد جهاددانشگاهی در جذب دانشجو در محیط دانشگاه و با در نظر گرفتن این مسئله که رغبت دانشجویان به مصرف محصولات فرهنگی در خارج از محیط دانشگاه بیشتر است، آیا وقت آن نرسیده که جهاددانشگاهی، فضا‌های فرهنگی غیررسمی خود را مانند کافی‌شاپ‌ها، سالن‌های خصوصی تئاتر، نمایش و ... دایر کند، تا بتواند با زبان هنر در قالب هنر‌های تجسمی، موسیقی، نمایش و ...، با دانشجویان ارتباط بگیرد و آنها را جذب کند؟
در زمینه برنامه‌های فوق‌برنامه دانشجویی موافق حوزه‌هایی مانند تئاتر دانشجویی هستم. با توجه به روحیه آرمان‌خواهی دانشجویان یقیناً تئاتر‌های دانشجویی محیط مناسبی هم برای سرگرمی دانشجویان و هم فرصتی برای نقد مسائل و مشکلات جامعه به‌صورت کمدی و انتقادی است. در یک مقطعی هم جهاددانشگاهی و با طبع هنری آقای دکتر منتظری و دیگر مدیران وقت فرهنگی جهاددانشگاهی، متولی تئاتر دانشجویی کشور بود. چند سالی است موضوع راه‌اندازی تئاتر دانشجویی را تذکر داده ام، ولی فرصت راه‌اندازی فراهم نشده است. یک مشکل هم روش پرداخت بودجه جهاددانشگاهی طی دو سال اخیر است که ان‌شاءالله با حل مناسب آن، منابع مالی برای شروع مناسب این حرکت فراهم می شود. در مورد راه‌اندازی کافی‌شاپ‌ها علی رغم بحث و تبادل زیاد به جمع‌بندی نرسیده‌ایم.
ایکنا - بروز و ظهور جهاددانشگاهی در چهل سالگی تأسیس و بلوغ آن، چه تفاوتی با ۲۰ سالگی آن دارد؟
سیر تحول و توسعه فعالیت‌های جهاددانشگاهی را اگر با دقت بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم که با توجه به روحیه جهادی مدیران و اعضای آن و برنامه‌ریزی‌های انجام شده، فعالیت‌های جهاددانشگاهی با شیب بسیار مناسبی رو به پیشرفت است. در شرایطی که فضا برای فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی مناسب‌تر بود، الگوسازی‌های موفق فرهنگی این نهاد را در قالب مراکز و سازمان‌ها و مؤسسات فرهنگی با توجه به زمان تأسیس و راه‌اندازی آنها مشاهده می‌کنید که واقعاً در نوع خود بی‌نظیر است و الگو‌های موفق و فرهنگ‌سازی بوده‌اند. سازمان انتشارات برای مستندسازی دانش اساتید و محققان و نشر علم، سازمان قرآنی دانشگاهیان، خبرگزاری‌های ایسنا و ایکنا، مرکز افکارسنجی دانشجویان، مرکز امام(ره) و انقلاب، سازمان دانشجویان و صندوق قرض‌الحسنه دانشجویی و حرکت اخیر مسابقات مناظره دانشجویی، حرکات دانشجویی موفق برخاسته از بستر جهاددانشگاهی بوده‌اند که متأسفانه با برخی تنگ‌نظری‌های فرهنگی و کم‌تحملی فضای توسعه آن کاسته شد. همین سیر تحول را به شکل موفق دیگری در حیات چهل‌ساله جهاددانشگاهی در دهه‌های مختلف عمر آن شاهد هستیم. البته فعالیت در این حوزه به‌علت نیاز شدید جامعه با استقبال زیادتری مواجه بوده و امروزه در حوزه پژوهش و فناوری در بسیاری از زمینه‌ها نه‌تنها فاصله علمی و فناورانه خود را با دنیا جبران کرده‌ایم، بلکه حرف نو متعلق به خودمان برای دنیا داریم.
گفت‌وگو از مریم روزبهانی
