بررسی دیدگاه آیت‌الله خویی درباره خبر واحد در «پژوهش‌های فقهی»
سومین شماره از دوره شانزدهم از فصلنامه «پژوهش‌های فقهی» شامل هشت مقاله منتشر شد که عنوان یکی از آنها «نقد و بررسی دیدگاه آیت‌الله خویی(ره) در حجیت خبر واحد در تفسیر قرآن» است.
به گزارش ایکنا؛ سومین شماره از دوره شانزدهم از فصلنامه «پژوهش‌های فقهی» به صاحب‌امتیازی پردیس فارابی دانشگاه تهران منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بررسی احکام و آثار مالکیت بر فضا و قرار زمین: مطالعه تطبیقی در فقه اسلامی و کامن‌لا»، «واکاوی مستندات دیه جنایت بر مجموع پلک‌ها و کمتر از آن (نقد و کاوشی فقهی در مبانی مادۀ 590 و 591 قانون مجازات اسلامی)»، «نظریه اصالت جنگ یا صلح از دیدگاه اباضیه»، «بررسی تحلیلی ماهیت اسقاط حق و آثار مترتب بر آن»، «نقد و بررسی دیدگاه آیت‌الله خویی(ره) در حجیت خبر واحد در تفسیر قرآن»، «بررسی امکان وصیت کودکان»، «تأملی در جریان قاعده درأ در صورت تردید در صِغَر و یا جنون جانی (با رویکردی بر نظر امام خمینی(ره))»، «واکاوی فقهی مقابله‌به‌مثل در ناسزا».
اصالت جنگ یا صلح از دیدگاه اباضیه
در چکیده مقاله «نظریه اصالت جنگ یا صلح از دیدگاه اباضیه» می‌خوانیم: «اباضیه به‌سبب انتساب به خوارج به جنگ‌افروزی و خشونت متهم بوده و از این‌رو کوشیده است تا این اتهام را از خود دور کند. در بین علمای اباضی در خصوص اساس رابطه با غیرمسلمانان دو نظریه وجود دارد: یکی اساس رابطه را در ابتدای جنگ می‌داند و دیگری اساس رابطه را بر صلح و دوستی پایه‌ریزی کرده است و جنگ را فقط برای دفاع جایز می‌داند. اباضیه در ابتدا دیدگاه اول را قبول داشتند، ولی با بازسازی و تجدید بنای خود، به نظریۀ دوم گرایش پیدا کردند. دیدگاه دوم مورد قبول اباضیان معاصر است و می‌گویند که اسلام دین صلح است. اباضیه متقدم نسبت به مسلمانان مخالف مذهب خود به‌ویژه شیعیان نگاه تند، افراطی و انحصارگرایانه داشته‌اند، ولی مهم این است که علمای معاصر اباضیه از این نگاه صرف‌نظر کرده‌اند و مسلمانان غیراباضی را مسلمان می‌دانند، به خون و اموال آنان احترام و می‌گذارند و سرزمین آنها را سرزمین توحید می‌دانند. این مقاله با رویکرد توصیفی - تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای به تغییر دیدگاه اباضیه از اصل اولی جنگ، به اصل اولی صلح در رویکرد اباضیه با غیرمسلمانان و مسلمان مخالف خود و به‌ویژه شیعه می‌پردازد.»
دیدگاه آیت‌الله خویی(ره) در حجیت خبر واحد در تفسیر قرآن
در طلیعه مقاله «نقد و بررسی دیدگاه آیت‌الله خویی(ره) در حجیت خبر واحد در تفسیر قرآن» آمده است: «یکی از مباحث مطرح در حوزۀ تفسیر، بهره‌گیری از اخبار آحاد در تفسیر است. اگرچه عالمان اسلامی در حجیت سنت و مقام بلند آن هم‌رأی هستند، در دامنۀ کاربرد آن در مقام تفسیر، دیدگاه‌های متفاوتی دارند. بدیهی است حجیت روایاتی که به حد تواتر رسیده باشند، مورد توافق علما بوده، لکن جای بحث روایاتی است که اصطلاحاً خبر واحد به‌شمار می‌آیند، بررسی جایگاه و حجیت خبر واحد در تفسیر از این جنبه اهمیت دارد که مشخص می‌کند: آیا می‌توان بر اساس خبر واحد، به فهم و معنایی که از آیه استفاده نمی‌شود، استناد کرد؟ در این بین نظریات متفاوتی وجود دارد؛ عده‌ای از علما قائل به عدم حجیت خبر واحد در غیر از احکام شرعی شده‌اند و خبر واحد را به مسائل شرعی مختص کرده‌اند؛ در مقابل عده‌ای از علما اختصاص حجیت خبر واحد به امور شرعی را قبول ندارند و در غیر از احکام شرعی مثل تفسیر و ... به حجیت خبر واحد رأی داده‌اند. یکی از موافقان حجیت خبر واحد در تفسیر، محقق جلیل‌القدر حضرت آیت‌الله خویی بودند که ادله و کلام ایشان بیان خواهد شد. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی نوشته شده و بعد از نقد و بررسی نظر محقق خویی، به بیان نظر تحقیقی پرداخته است.»
مقابله به مثل در ناسزا
در چکیده مقاله «واکاوی فقهی مقابله‌به‌مثل در ناسزا» می‌خوانیم: «انسان شاید با ناسزاگویی دیگری مواجه شود و آرامش خویش را از دست بدهد، در این حال، حس انتقام پیدا می‌کند و تمایل به مقابله‌به‌مثل در او ایجاد می‌شود. در پژوهش حاضر به حکم فقهی مقابله‌به‌مثل در ناسزا به روش اجتهادی پرداخته‌ایم. آنچه اهمیت مسئله را دوچندان کرده، گستره، کثرت ابتلا و تبیین آثار و کارکردهای قضایی آن است. با وجود اهمیت و گسترۀ مسئله هیچ باب و عنوان مستقلی در کتب فقهی یافت نشد و تنها برخی فقیهان تحت عنوان «سب» به‌صورت اجمالی به آن اشاره کرده‌اند. برخی مانند محقق اردبیلی و محقق خویی بعد از استثنای پاره‌ای از موارد، اقدامِ مشابه در برابر دشنامگو را جایز دانسته‌اند، ولی در مقابل، مشهور فقیهان، از آنجا که حکمِ مقابله‌به‌مثل در ناسزا را از حکمِ سب و ناسزا استثنا نکرده‌اند، بر اساس اطلاق مقامی می‌توان گفت به عدم جواز معتقدند. بعد از بررسی ادلۀ دو طرف، نظر مشهور پذیرفته شد. دستاورد پژوهش حاضر را می‌توان استناد به ادله‌ای که تاکنون به آنها توجه نشده است و نگاه منسجم و فراگیری به مسئله دانست.»
انتهای پیام
