33 سال سکوت سنگین جهان بر آلام سردشت

به گزارش ایکنا، هشتم تیر سال ١٣۶۶ زمانی که جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران وارد هفتمین سال ‌شد، شهرستان سردشت از سوی هواپیما‌های جنگنده رژیم بعث مورد هدف قرار گرفت و بار دیگر جنایتی بزرگ علیه ملت ایران رقم خورد.

براساس آمار رسمی دست‌کم ۱۳۰ نفر از ساکنان ۱۲ هزار نفری این شهر به شهادت رسیدند و بیش از ١٠ هزار نفر دیگر نیز مجروح شدند؛ با وجود گذشت ۳۳ سال از این فاجعه انسانی، هنوز هم آثار این زخم غیرانسانی بر جان بسیاری از ساکنان این شهر خودنمایی می‌کند و هنوز اهالی این شهر با آثار به جا مانده از گاز‌های شیمیایی به ویژه خردل دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هر روز تاول‌های چرکی و زخم‌های کهنه سرباز می‌کند و سرفه‌های خشک همدم هر روز و هر لحظه‌شان است.

سردشت نخستین شهر جهان است که با سلاح‌های شیمیایی بمباران شد. گفته شده؛ آثار استفاده از گاز خردل در این فاجعه انسانی، ۱۰۰ تا ۱۸۰ سال به جا خواهد ماند.

در حال حاضر زندگی این مصدومان شیمیایی که در منطقه محروم و مرزنشین به سر می‌برند، تحت تأثیر همین زخم‌ها و دردهاست، اما کم‌توجهی و غفلت مسئولان از درد‌ها و آلام آنها، درد مضاعفی بر پیکر و روح آن‌ها وارد می‌کند. به طوری که سعید اوحدی، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، درباره جانبازان شیمیایی معتقد است؛ جانبازان شیمیایی سردشت از کم‌ترین حقوق خود یعنی تأمین دارو محروم شده‌اند، در حالی که اقلام دارویی نباید شامل تحریم باشند، اما جهان بیشترین ظلم را به جانبازان شیمیایی ایران می‌کند.

جنایات جنگی صدام

مروری بر جنایت‌های شیمیایی رژیم بعث عراق نشان می‌دهد؛ این رژیم در طول جنگ تحمیلی بار‌ها از سلاح‌های شیمیایی علیه رزمندگان و مردم شهر‌ها استفاده کرده است. عراق در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، تهاجم سراسری خود را از سه جبهه آغاز کرد. مرکز ثقل این تهاجم جبهه جنوب بود. در آن زمان، ارتش عراق، دارای توانایی تهاجمی جنگ‌افزار‌های شیمیایی بود. از جمله این توانایی‌ها می‌توان به توانایی حفاظتی و رفع آلودگی، وسایل حفاظتی انفرادی – یگانی برای همه پرسنل در داخل خودرو‌های زرهی، وجود گروهان شیمیایی و رفع آلودگی در لشکر‌های رزمی، داشتن مناسبات تجاری درازمدت با شوروی که بزرگ‌ترین تدارک‌کننده جنگ‌افزار‌های شیمیایی مورد نیاز عراق بود، داشتن مناسبات تجاری با غرب از جمله انگلستان، هلند، آلمان غربی و آمریکا به منظور خرید مواد شیمیایی و تجهیزات حفاظتی مورد لزوم جهت نیل به خودکفایی در زمینه ساخت جنگ‌افزار‌های شیمیایی و در اختیار داشتن انواع سیستم‌های پرتاب مهمات شیمیایی از جمله هواپیما‌های دورپرواز، توپخانه، راکت‌های سطح به سطح و موشک‌ها اشاره کرد.

اوایل جنگ تحمیلی در منطقه شلمچه، رژیم عراق برای اولین‌بار به طور محدود اقدام به استفاده از سلاح شیمیایی کرد و این موضوع برای دومین‌بار در منطقه میمک تکرار شد. عراقی‌ها از آذرماه سال ۱۳۶۱، به طور پراکنده از عوامل شیمیایی کشنده استفاده کردند. ابتدا مقدار محدودی از سولفورموستارد (عامل تاول‌زا) را به منظور درهم شکستن سازمان رزمی رزمندگان ایران در تک‌های شبانه مورد استفاده قرار دادند.

در سال ۱۳۶۲ عراق به کاربرد جنگ‌افزار‌های شیمیایی در پیرانشهر و حوالی «پنجوین» مبادرت ورزید. ایران حادثه پنجوین را «جنایت جنگی» نامید و مجروحین جنگ شیمیایی به بیمارستان‌های تهران اعزام شدند. در اواخر ۱۳۶۳، عراق به دو علت اعتراض‌های اروپا و علنی شدن ابعاد گسترده کاربرد این جنگ‌افزار‌ها در جنگ با ایران از کاربرد جنگ‌افزار‌های شیمیایی موقتاً منصرف شد. استفاده از جنگ‌افزار‌های شیمیایی در بُعد وسیع توسط عراق از اوایل زمستان ۱۳۶۴ که رزمندگان ایران توانستند شهر فاو را تصرف کند، مجدداً آغاز شد. در اوایل سال ۱۳۶۶، عراق بار دیگر از جنگ‌افزار‌های شیمیایی به طور انبوه در جبهه مرکزی سومار استفاده کرد.

به‌کارگیری ۷ هزار گلوله سمی

پس از عملیات والفجر ۸ در سال ۱۳۶۴، نیرو‌های عراقی به طرز بی‌سابقه‌ای از مواد سمی شیمیایی استفاده کردند. حدود ۷ هزار گلوله توپ و خمپاره حاوی مواد سمی علیه مواضع نیرو‌های ایران شلیک شد. در طول ۲۰ روز هواپیما‌های عراقی بیش از هزار بمب شیمیایی در صحنه عملیات فرو ریختند و متجاوز از ۳۰ تهاجم شیمیایی علیه هدف‌های غیر نظامی در ایران انجام شد.

بمباران شیمیایی شهر سردشت توسط عراق در هفتم تیر ۱۳۶۶ فجیع‌ترین و وحشتناک‌ترین تهاجم از این نوع بود که سبب کشته و مجروح شدن عده بسیاری از مردم غیرنظامی شد. جمهوری اسلامی ایران شهر سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ‌افزار‌های شیمیایی در جهان بعد از بمباران هسته‌ای هیروشیما نامید.

وحشیانه‌ترین مورد استفاده در اسفند ۱۳۶۶، در حلبچه بوده است که وسیع‌ترین مورد استفاده از جنگ‌افزار‌های شیمیایی از زمان جنگ جهانی اول تاکنون به شمار می‌رود که حداقل ۵ هزار تن از مردم کُرد و مسلمان این شهر را کشته و ۷ هزار تَن دیگر را مجروح کرد. فاجعه‌ای که در حلبچه رخ داد، بدون شک با فجایعی همچون بمباران اتمی شهر‌های «هیروشیما و ناکازاکی» ژاپن به دست آمریکا، قابل مقایسه است.

به‌کارگیری سلاح‌های شیمیایی از سوی عراق، در حالی صورت می‌گرفت که این کشور جزء ۱۲۰ کشور امضاکننده پروتکل ژنو راجع به منع استفاده از سلاح‌های سمی، خفه‌کننده و ترکیبات باکتریولوژیک قرار داشت. پروتکل ۱۹۲۵ ژنو که طی قطعنامه ۲۱۶۱ (۲۱) B سازمان ملل متحد مجدداً به تصویب رسیده است، صراحتاً استعمال سلاح‌های شیمیایی را منع می‌کند. قسمت‌هایی از پروتکل ۱۹۲۵ ژنو به شرح زیر است:

امضاکنندگان تام‌الاختیار زیر به نام دولت‌های خود اعلام می‌دارند: «نظر به این که در موقع جنگ، استعمال گاز‌های خفه‌کننده و مسموم یا امثال آن‌ها و همچنین هر قسم مایعات و مواد یا عملیات شبیه به آن حقاً مورد تنفر افکار عمومی دنیای متمدن است، دول متعاهد تقبل می‌کنند ممنوعیت استعمال گاز‌های خفه‌کننده و مسموم شبیه آن را به موجب این اعلامیه به رسمیت شناخته و همچنین تعهد می‌کنند که ممنوعیت مزبور را شامل وسایل جنگ میکروبی نیز دانسته و خود را ملزم به رعایت مدلول مراتب فوق بدانند.»

پروفسور «اوبن هندریکس»، رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی بیمارستان دانشگاه گان (فلاندر، در شمال غرب بلژیک)، اظهار می‌کند: عراق از سه نوع گاز مختلف علیه حلبچه استفاده کرده است. وی تأکید دارد که نیرو‌های عراقی شهر حلبچه را در روز‌های ۱۷ و ۱۸ مارس (۲۷ و ۲۸ اسفند ۶۶) با گاز خردل (ایپریت)، گاز‌های اعصاب (تابون، سارین یا سومان) و سیانوژن بمباران کرده‌اند. به گفته او، این سه نوع سلاح به صورت مجزا، ولی با فاصله‌ای کوتاه و به طوری که به صورت یک «کوکتل بسیار سمی» درآیند، مورد استفاده قرار گرفته‌اند.