نژادپرستی اصلی بنیادین در جامعه آمریکاست/ ضرورت درک تفاوت‌ها برای مقابله با تبعیض نژادی

به گزارش ایکنا، پس از اینکه جورج فلوید، شهروند سیاه‌پوست آمریکایی، با خشونت پلیس کشته شد؛ تظاهرات سراسری در آمریکا و دیگر نقاط جهان در اعتراض به رفتارهای نژادپرستانه شکل گرفت که در برخی موارد به خشونت کشیده شد. تصاویر منتشرشده از خشونت پلیس و تظاهرات‌‌کنندگان باعث شد که بار دیگر یکی از مهمترین معضلات جامعه آمریکا یعنی نژادپرستی رخ‌نما شود.

استیون چان(Stephen Chan)، نویسنده و استاد سیاست جهانی در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن (SOAS)، از جمله کسانی است که عقیده دارد استبداد و نژادپرستی در جامعه آمریکا به دلیل تاریخ خشونت‌بار این کشور نهادینه شده است. چان متولد 1949 در نیوزیلند و از یک خانواده مهاجر چینی است و مدرک دکترای خود را از دانشگاه کِنت بریتانیا در رشته سیاست بین‌الملل دریافت و از سال 2002 در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن تدریس کرده است. وی ‌تاکنون مقالات بسیاری را در مورد مسائل مرتبط با روابط بین‌الملل در مطبوعات دانشگاهی، نشریات تخصصی و روزنامه‌های مطرح منتشر كرده است. چان برنده جایزه انجمن مطالعات بین‌المللی 2010 و از جمله کسانی است که در همان سال به دلیل «خدمات به آفریقا و آموزش عالی» نشان امپراطوری بریتانیا را دریافت کرد. مشروح گفت‌‌وگوی او با سرویس بین‌الملل ایکنا در مورد دلایل و ریشه‌های اعتراضات اخیر آمریکا از نظر می‌گذرد.

ایکنا ـ در روزهای اخیر شاهد اعتراض به نژادپرستی در ایالات متحده هستیم. چه دلیلی وجود دارد که نژادپرستی هنوز یک مشکل در جامعه کثرت‌گرای آمریکاست؟

نژادپرستی یکی از اصول بنیادین در ایالات متحده است. تاریخ این رفتار با جنگ‌های مرزی(frontier wars) علیه سرخ‌پوستان آمریکایی، استفاده از برده‌داری سیاهان و به خدمت گرفتن نیروی کار از آسیا آغاز شد. این امر مبتنی بر دیدگاه پروتستان است که بر اساس کتاب مقدس تحریف شده، افراد غیرسفیدپوست را فرومایه جلوه می‌دهند (این گروه که از مسیحیان انجیلی هستند کوکلاس کلان نامیده می‌شوند که به kkk نیز معروف هستند و به‌ طور کلی این گروه که در ابتدا در جنوب آمریکا فعالیت داشت، برتری سفیدپوستان مسیحی را ترویج می‌کرد. آن‌ها بر اساس کتاب مقدسِ تحریف شده داستان نفرین فرزند نوح(ع)، برده‌داری را درست دانسته و به اخلاق هم پای‌بندی نداشتند). ایالات متحده بسیاری ناهنجاری‌های اجتماعی را حل کرده و هنوز جامعه‌ای جوان است، اما در بسیاری موارد هم عقب‌مانده عمل می‌کند، چنانچه اجازه می‌دهد نژادپرستی به شیوه‌ای غیرقابل تصور ادامه یابد.

ایکنا ـ برخی معتقدند که رفتار نژادپرستانه در ایالات متحده سازمان‌یافته است. نظر شما چیست؟

فکر نمی‌کنم این موضوع در شرایط فعلی سازماندهی شده باشد. البته در تاریخ نژادپرستی قانونی داشته‌ایم؛ در دولت‌های محلی به‌ویژه در ایالت‌های جنوبی مواردی ثبت شده و سهمیه‌بندی برای سیاه‌پوستان و یهودیان، حتی در دانشگاه‌های مطرح کشور تا زمان دولت‌های کندی(1961ـ‌1963) و جانسون(1963ـ1969) وجود داشته است.

از آن زمان تاکنون نژادپرستی پدیده‌ای سازمان‌یافته یا قانونی نبوده، اما مطمئناً مسئله‌ای گسترده و مداوم است. این بدان معنی است که بیش از آنچه به معنای رسمی سازماندهی شده باشد، در جامعه وجود داشته اما من بر این واقعیت تأکید می‌کنم که نژادپرستی در جامعه آمریکایی جا افتاده است.

ایکنا ـ‌ چگونه می‌توان با نژادپرستی در جوامع مقابله کرد؟

آموزش بسیار مهم است؛ این گفته تقریباً کلیشه‌ای است اما منظورم آموزش رسمی و مستقیم نیست، بلکه مقابله با نژادپرستی باید از طریق آگاهی‌بخشی، مسافرت و تعامل افراد جامعه با یکدیگر به وجود آید و فرهنگ‌سازی شود. اکثر آمریکایی‌ها گذرنامه ندارند و حتی به خارج از ایالات خود یا حتی شهرهای اطراف نرفته‌اند، بنابراین همه چیز در «خارج» برایشان بیگانه است. وقتی مسافرت می‌کنند یا حتی در قالب مأموریت‌های نظامی پا را خارج از کشور می‌گذرانند در مناطقی جداگانه مستقر می‌شوند. برخی از پایگاه‌های ارتش آمریكا در مناطقی مانند اوكیناوا (شهری در ژاپن که ارتش آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم در آن پایگاه دارد) شهرک‌هایی اختصاصی هستند.

همچنین هنگامی که جورج دبلیو بوش رئیس‌جمهور شد فقط به کانادا و مکزیک رفته بود و فکر می‌کرد که طالبان یک گروه موسیقی «راک» است. حتی آمریکایی‌های سیاه‌پوست‌ هم که به آفریقا به عنوان «میهن» نگاه می‌کنند، بیش از پنج دقیقه زندگی در آفریقا را دوام نمی‌آورند. لذا مقابله با تبعیض نژادی نیازمند رو در رو شدن با تفاوت‌ها و همچنین به ‌راحتی قبول کردن تفاوت‌هاست. به عنوان مثال، بیشتر آمریکایی‌ها تصور نمی‌کنند که ایران هزاران سال قدمت فرهنگی دارد یا اینکه که دمشق و حلب قدیمی‌ترین شهرهای جهان هستند که به طور مداوم در آن زندگی جریان داشته‌ است. بدتر از آن اینکه آفریقا را تنها با عقب‌ماندگی، جنگ و گرسنگی به خاطر می‌آورند و نه از نظر پیشرفت گسترده این قاره در مدت زمان کوتاه. با تمام این شرایط است که آمریکایی‌های سفیدپوست و نژادپرست، تعصبات خود را علیه سیاه‌پوستان و شهروندان سیاه‌پوست ایالات متحده اعمال می‌کنند. به طور خلاصه، این افراد به دنیای بیرون به عنوان ابزاری برای تقویت پیش‌داوری‌های خود می‌نگرند که برگرفته از نگاه بسیار محدود خود این افراد است.

ایکنا ـ در اعتراضات اخیر شاهد خشونت‌های زیاد پلیس و خرابکاری گروه‌های معترض بوده‌ایم. ریشه این خشونت کجاست؟

جنگ داخلی آمریکا (جنگی بین ایالت‌های شمالی و یازده ایالت جنوبی در سال‌های ۱۸۶۱ تا ۱۸۶۵ رخ داد) نبرد شدیدی بود. سلاح‌های جدید باعث کشته شدن ده‌ها هزار نفر شد. فرهنگ داشتن اسلحه براساس قانون اساسی نه تنها مجاز بلکه (برای همه مردم) الزامی است. البته نه همه پلیس‌ها، اما تعداد بسیار زیادی از آن‌ها آماده استفاده از سلاح‌های خود علیه دیگری هستند.

کانادا نمونه‌ خوبی در وضع محدودیت و قوانین سختگیرانه در مورد حمل سلاح است که نشان می‌دهد چگونه می‌توان یک مسیر بسیار متفاوت را (در مورد مالکیت سلاح) طی کرد. اما اولین قدم در این مسیر باید کنترل اسلحه آن هم به صورت بسیار سختگیرانه باشد. از بین بردن خشونت‌‌هایی که منجر به مرگ می‌شود، به طور کلی تأثیر بسیار خوبی در کاهش مفهوم خشونت برای حل مشکلات خواهد داشت.

ایکنا ـ‌ برخی معتقدند که در دوران ریاست جمهوری ترامپ، رفتار نژادپرستانه با اقلیت‌های نژادی و مذهبی در ایالات متحده افزایش یافته است. آیا با این گزاره موافق هستید؟

ترامپ، پوپولیست و خودشیفته است. برای او پوپولیسم ابزاری است برای تقویت اعتماد به نفس کاذب و در عین حال شکننده‌ای که دارد. او به مشکلات اجتماعی بی‌توجه بوده و تمام مسائل و مشکلات را با ساده‌انگاری تمام در اظهاراتی متعصبانه در حد و اندازه یک توئیت می‌گنجاند. این وضعیت مشکلات گسترده‌تری را ایجاد کرده که هرگز از بین نرفته و همیشه منتظر فرصتی بوده‌اند تا دوباره خود را نشان دهند.

ایکنا ـ‌ تأثیر این اعتراضات در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری آمریکا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این اعتراضات می‌تواند انتخاب مجدد ترامپ را به چالش بکشد؟

این عوامل در انتخابات تأثیر می‌گذارد، اما به خودی خود تعیین‌کننده نخواهد بود. آمریکائی‌های زیادی هستند که به‌طور غیرقابل تصوری از رئیس‌جمهور بی‌فکر خود حمایت می‌کنند. بایدن(رقیب انتخاباتی ترامپ)، کاریزمای اوباما(ریاست‌جمهوری پیشین) را ندارد. من از گفتن این حرف بیزارم اما آنچه كه ممكن است تعیین‌کننده باشد، اشتباهات راهبردی ترامپ در مورد بیماری کووید-19 بوده که منجر به افزایش روزافزون تعداد مرگ‌ومیرها شده است؛ فقط چیزی به این اندازه دراماتیک و وحشتناک می‌تواند بی‌ذکاوتی ترامپ را برای طرفدارانش آشکار کند.

می‌دانم که بسیاری از ایرانیان تصور می‌کنند رئیس‌جمهور آمریکا در مورد آن‌ها بی‌ملاحظه است. این تصور درست، اما تنها بخشی از داستان است. او در مورد بیشتر چیزها حتی در مورد مسائل داخلی آمریکا هم بی‌‌توجه است؛ راهبرد درست در این برهه بحرانی از زمان آن است که اظهارات سنجیده و مبتنی بر احساس همدردی برای رنج‌های مردم آمریکا ابراز کرد‎.

گفت‌وگو از محمدحسن گودرزی