فلسفه حجاب از دیدگاه قرآن

لزوم حجاب برای زن در برابر مرد بیگانه یکی از مسائل مهم اسلامی است. از نظر اسلام حجاب موجب آرامش روانی، استحکام پیوند خانوادگی، استواری اجتماع، ارزش دادن و احترام زن است و اسلام می‌خواهد انواع التذاذهای جنسی، به محیط خانوادگی و در کادر ازدواج قانونی اختصاص یابد و اجتماع منحصراً برای کار و فعالیت باشد.

واژه حجاب به‌معنای پرده، پوشش و پنهان کردن است. این واژه، تنها به معنای پوشش ظاهری یا پوشاندن زن نیست و در اصل به مفهوم پنهان کردن زن، از دید مرد بیگانه است.

در آیه حجاب آمده است: «... وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ....؛... و چون از زنان [پیامبر] چیزى خواستید از پشت پرده از آنان بخواهید این براى دلهاى شما و دلهاى آنان پاكیزه‏ تر است...» (آیه 53 سوره احزاب).

بر خلاف تصور عموم، این آیه درباره زنان آن حضرت و بیشتر به‌ منظور مسائل سیاسی و اجتماعی فرود آمده است نه در رابطه با پوشش زن در مقابل نامحرم. به‌ کارگیری کلمه حجاب، در خصوص پوشش زن، اصطلاحی نسبتاً جدید است به‌همین دلیل بسیاری تصور می‌کنند اسلام، می‌خواهد زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بیرون نرود.

برخی مدعی شده‌اند که حجاب توسط ایرانیان، به مسلمانان و اعراب سرایت کرده است. این در حالی است که آیات مربوط به حجاب (پوشش اسلامی زنان در مقابل نامحرمان) قبل از اسلام آوردن ایرانیان نازل شده است.

آغاز و پیدایش حجاب و پوشش مربوط می‌شود به دوره زندگانی حضرت آدم و حوا(ع)، هنگامی که آن دو بزرگوار مرتکب آن خطا شدند و از درختی که خداوند میوه‌اش را ممنوع شده بود، تناول کردند.

«... فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا یخْصِفَانِ عَلَیهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَنَادَاهُمَا رَبُّهُمَا أَلَمْ أَنْهَكُمَا عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَأَقُلْ لَكُمَا إِنَّ الشَّیطَانَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُبِینٌ؛... پس چون آن دو از [میوه] آن درخت [ممنوع] چشیدند برهنگى‏‌هایشان بر آنان آشكار شد و به چسبانیدن برگ[هاى درختان] بهشت بر خود آغاز كردند و پروردگارشان بر آن دو بانگ بر زد مگر شما را از این درخت منع نكردم و به شما نگفتم كه در حقیقت‏ شیطان براى شما دشمنى آشكار است (آیه 22 سوره اعراف).

با تدبر در آیه فوق در می‌یابیم که تمایل به وسوسه‌های شیطان، همچون دستیابی به طنابی سست و کوتاه و سقوط در چاه گناه است. توجه نکردن به فرامین و ارشادات الهی مهم است، چه کم چه زیاد. در ارتکاب به گناه، کوچک و  بزرگ مطرح نیست، مهم گستاخی بر گناه است؛ لذا گاهی گناه اندک نیز باعث رسوایی و سقوط انسان می‌شود.

برهنگی نوعی کیفر الهی است، نه نشانه کمال و تمدن. گاهی سقوط گام به گام است، ابتدا ایجاد فکر انحرافی، سپس انجام منهیات و خوردن چیزهای ممنوع و آنگاه سقوط و برهنگی.

توجه نکردن به ارشادات الهی و خوردن غذای منع شده، زمینه برهنگی است. زشتی برهنگی و کرامت پوشش، جزو فطرت انسان است. پوشش ارزش است، گرچه با ساده‌ترین وسیله باشد.

از این آیه به خوبی استفاده می‌شود که آن‌ها قبل از ارتکاب این خلاف برهنه نبودند بلکه پوششی داشتند که در قرآن، نامی از چگونگی این پوشش برده نشده، اما هرچه بوده است، نشانه‌ای برای شخصیت آدم و حوا و احترام آن‌ها محسوب می‌شده که با نافرمانی از اندامشان فروریخته است.

در اینجا لازم است مطلبی ذکر کنیم که شاید به تصور برخی حجاب برای زن محدودیت ایجاد می‌کند و حصاری است که جامعه اسلامی برای او به‌ وجود آورده است و نتیجه می‌گیرند که حجاب نشانه ضعف و محدودیت زن است.

برخلاف این تصور با تدبر در قرآن متوجه این مهم می‌شویم که حجاب تنها مربوط به زن نمی‌شود که بگوید من از حق خود گذشتم و همچنین مربوط به مرد هم نمی‌شود که بگوید من راضی هستم و رضایت می‌دهم همسرم بدون حجاب باشد، بلکه حجاب زن طبق قرآن کریم حق الهی است.

زن به‌ عنوان امین حق الهی در قرآن معرفی شده است و خدای سبحان فرموده این حق مرا تو به‌عنوان امانت حفظ کن. زمانی که زن تکلیف خود را به درستی ادا کند، جامعه به گونه‌ای خواهد شد که مطلوب خدای سبحان است.

سعیده جمال‌زاده، معاون اجتماعی پلیس شهرستان فسا استان فارس