میدان ارگ و اذانی که در موشک‌باران تهران ماندگار شد + صوت
عباس سلیمی درباره اجرای اذانی خاطره‌انگیز می‌گوید: صدای اصابت موشک‌ها به جای جای تهران و صدای رگبار پدافند ضد هوایی رزمندگان اسلام توأم با صدای اذانی بود که در سحر ماه رمضان پخش می‌شد و آن را به درخواست مرحوم صبحدل و با الهام از اذان‌هایی که در کودکی و نوجوانی شنیده بودم گفتم.
به گزارش ایکنا، ماه رمضان از راه رسید و ماه بندگی خدا آغاز شد. ماهی که مؤمنان سر بر آستان دوست می‌گذارند و طعم عبودیت را به جای طعام و لذایذ دنیایی در صیام می‌چشند. یکی از جلوه‌های این ماه میهمانی، نغمه آسمانی اذان است که به ویژه در سحرگاهان و هنگام مغرب بندگان خدا را صدا زده و به موعد روزه‌داری و افطار ندا می‌دهد.
صدای ملکوتی اذان قرن‌ها با جان مردم ایران آمیخته است؛ به ویژه در سده اخیر صدای اذان بزرگانی از جمله مرحوم مؤذنزادهاردبیلی، مرحوم آقاتی و مرحوم حسین صبحدل به گوش همه ما آشناست. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اذان اساتید و قرآنیان خوش‌خوان کشور ثبت و ضبط شد. ایکنا درصدد است که در پی گفت‌وگو با برخی از اساتید و پیشکسوتان این عرصه، یاد و خاطره این عزیزان و زحمات تمامی دست‌اندرکارانی را که برای تولید و ضبط آثار فاخر در حوزه اذان همت گماردند گرامی دارد.
عباس سلیمی، پیشکسوت قرآنی کشور، که اذان وی به عنوان یکی از اذان‌های مصوب شورای عالی قرآن در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود، با اشاره به نکاتی در رابطه با موضوع اذان اظهار کرد: زندگی بی‌یاد خدا تاریک و انسان نیز بدون تکیه‌گاه هراسناک و سرگردان است. در این وادی خداپرستان دل به خدا داده و با یاد او به آرامش می‌رسند و صدای اذان نغمه‌ای جان‌بخش، ندایی آسمانی و آوایی ملکوتی است که انسان را به خدا و نیایش با او دعوت می‌کند.
سلیمی افزود: واژه اذان از نظر لغوی به معنای آگاه کردن و خبری را به گوش سایرین رساندن است. کما اینکه در آیات کریمه قرآن در سوره مبارکه حج به این آیه برخورد می‌کنیم که خداوند بزرگ به جناب ابراهیم(ع) دستور فراخوان حج می‌دهد: «وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ؛ لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ.»
اذان ابراهیمی
وی ادامه داد: وقتی این فرمان به جناب ابراهیم(ع) ابلاغ می‌شود، ابراهیم(ع) که مأموریت پیدا می‌کند تا ندا بدهد و مردم جهان را به خانه خدا دعوت کند، صادقانه به خدا عرضه می‌دارد که خداوندا! صدای من به جایی نمی‌رسد و خداوند بزرگ به او پاسخ می‌دهد «عَلَیْکَ الأَذانُ وَ عَلَىَّ الْبَلاغُ؛ بر تو اذان گفتن و بر من ابلاغ مراتب و رسانیدن پیام تو» و خداوند متعال نیز پیام ابراهیم(ع) را به همه مردم جهان می‌رساند که امروز شاهد کنگره عظیم حج ابراهیمی و اجتماع امت اسلام هستیم.
سلیمی تصریح کرد: در معنای اصطلاحی اذان عبارت است از آوایی ملکوتی و ندایی با الفاظ مخصوص برای اعلام وقت نماز. باید به این نکته اشاره کنیم که حقیقت ملکوتی اذان در شب معراج بر وجود نازنین حضرت پیامبر اکرم(ص) عرضه شد. اذان یک دستور الهی است که در قالب وحی بر پیامبر(ص) نازل شده و کیفیت آن نیز اینگونه بوده است که الفاظ اذان از سوی حضرت جبراییل(ع) در حالی که امیرمؤمنان(ع) نیز در محضر پیامبر(ص) حضور داشتند، بر قلب نازنین ایشان قرائت می‌شود. پس از اینکه قرائت اذان به پایان می‌رسد، پیامبر بزرگوار(ص) از مولا علی(ع) سؤال می‌فرمایند که علی جان! آیا صدای اذان جبراییل را شنیدی؟ و مولا علی(ع) عرضه می‌دارد که بلی یا رسول‌الله! سپس، سؤال می‌فرمایند که آیا عبارات اذان را به خاطر سپردی؟ مولا علی(ع) عرضه می‌دارد که بلی یا رسول‌الله! پیامبر(ص) پس از آن به مولا علی(ع) می‌فرمایند که بلال را حاضر کن و مفاد اذان را به او بیاموز که مطابق دستور پیامبر(ص) عمل می‌شود.
وی بیان کرد: البته اذان فراتر از الفاظی است که به سادگی از کنار آن‌ها عبور کنیم. کمااینکه در مشکلات ناشی از کرونا براساس دعوت علمای مسیحیت و کشیشان اروپایی مؤذنان مسلمان دعوت می‌شوند که در کلیساهای اروپا ندای اذان را به آسمان بلند کنند و نشانه این است که اذان الفاظ مقدس و تأثیرات ملکوتی بر جهان دارد. امام باقر(ع) می‌فرمایند که رسول خدا وقتی ندای اذان را می‌شنیدند، عبارات آن را تکرار می‌کردند و در بیانی دیگر پیامبر(ص) می‌فرمایند که هنگامه استجابت دعا یعنی یکی از زمان‌هایی که دعا در مظان استجابت قرار می‌گیرد هنگامی است که اذان سر داده می‌شود.
نوایی که اهل آسمان مى‌شنوند
پیشکسوت قرآنی کشور گفت: این مسئله به قدری مهم است که در بدو تولد همه ما و در گوش راست و چپ ما به ترتیب اذان و اقامه گفته می‌شود. در روایت دیگری نیز از وجود نازنین پیامبر اسلام(ص) نقل شده است که می‌فرمایند: «إنّ أهلَ السَّماءِ لا يَسْمَعُونَ مِن أهلِ الأرضِ شَيئا إلاّ الأذانَ؛ اهل آسمان از ساكنان زمين چيزى جز اذان نمى‌شنوند.» همه این‌ها نشان می‌دهد که باید در جامعه به بحث اذان بیشتر توجه کنیم.
وی ادامه داد: یکی از کارهایی که باید صورت گیرد، باز کردن فضاست و همه اشخاص حقیقی و حقوقی مسئول در زمینه نغمات آسمانی و آواهای دینی طوری برنامه‌ریزی کنند که نوجوانان عزیزی که صدای خوب و استعداد دارند، در این صحنه وارد شوند و بتوان از وجودشان استفاده کرد و حتی اگر ضرورت داشت، با ارائه آموزش‌های کوتاه آن‌ها را به مؤذنان جهان اسلام تبدیل کرد.
یادی از مؤذن انقلاب
سلیمی با اشاره به نحوه تولید و ضبط اذان خود که سال‌ها پیش در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ثبت و ضبط شد، اظهار کرد: در سال 1366 و در آستانه ماه مبارک رمضان در رادیو خدمت مؤذن نامدار انقلاب و دوست و برادر بزرگوار، مرحوم حاج حسین صبحدل، رسیدم که در آن زمان در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در بخش نغمات و آواهای دینی بسیار فعال بودند و همزمان از سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در حسینیه ارشاد نیز فعالیت داشتند. من درصدد بودم برنامه‌هایی را که برای قرائت ادعیه، تلاوت قرآن و ... در دست تهیه داشتیم انجام دهیم.
وی افزود: مرحوم صبحدل دفعتاً به بنده فرمودند که امروز یک اذان هم بگو! عذرخواهی کردم و گفتم که این امر نیاز به آمادگی بیشتری دارد و اگر اجازه بفرمایید در فرصت دیگری با آمادگی بیشتر این برنامه را اجرا کنم. منتهی مرحوم صبحدل، که بسیار پیگیر بود، گفتند که حالا انجام این کار ضرری ندارد و این کار را انجام می‌دهیم و اگر خوب از آب درنیامد، در وقت دیگری دوباره انجام خواهیم داد.
سلیمی ادامه داد: بنده که چاره‌ای جز اطاعت نداشتم، همراه با ایشان حرکت کردم و به اتاق کوچکشان، که در میدان ارگ قدیم و 15 خرداد امروزی بود، رفتم. کلید استودیوی کوچکی در اختیار مرحوم صبحدل بود که از آن استودیو برای ضبط اذان استفاده کردیم. در آن زمان خوشبختانه برخی از تشریفات امروز از جمله ارائه برنامه پیش از اجرا برای بررسی بیشتر، آفیش برنامه، حضور تهیه‌کننده و برآورد هزینه اصلاً وجود نداشت.
پیشکسوت قرآنی کشور بیان کرد: ایشان پشت سیستم صوتی نشست و میکروفون را نیز در مقابل بنده تنظیم کرد و گفت که اذان بگو. تقریباً حدود یک ساعت طول کشید تا با تکرار برخی فرازها و الهام از نغماتی که از هفت یا هشت سالگی در ذهنم بود و در سحرهای ماه مبارک رمضان در مسجد محله‌مان، مسجد حضرت بقیة‌الله(عج) واقع در خیابان پیروزی، اجرا می‌کردم اذانم را ارائه کنم و مرحوم صبحدل نیز بعدازظهر همان روز ادیت آن را انجام دادند، چون در آستانه ماه مبارک رمضان بودیم و عجیب بود که از اولین سحر ماه رمضان در سال 66 تا آخرین روز ماه مبارک این اذان از رادیو ایران پخش شد.
موشک‌باران سال 66 تهران
سلیمی اظهار کرد: آن روزها فضای عجیبی در کشور به ویژه شهر تهران حکم‌فرما بود، چون آن سال دقیقاً با سال‌های دفاع مقدس و ایامی که صدام متجاوز عملیات موشک‌باران تهران را آغاز کرده بود همزمان بود و فضای بسیار نامناسبی برای مردم ایجاد شده بود. زمان موشک‌باران صدام دقیقاً همزمان با سحرهای ماه رمضان و هنگامه اذان بود، یعنی اگر کسی در خیابان حضور داشت، که بنده نیز برخی مواقع حاضر بودم، صدای اصابت موشک‌ها به جای جای تهران و صدای رگبار پدافند ضد هوایی رزمندگان اسلام توأم با صدای اذانی بود که در سحر ماه رمضان پخش می‌شد و برای بنده بسیار خاطره‌انگیز است.
وی تصریح کرد: یکی از خاطرات دیگرم این است که در همان روزها در جلسه‌ای همراه با اساتید قرآن حضور داشتم و یکی از اساتید با لبخند به بنده گفت که مادر همسرش، که بسیار متدین و مؤمن است، خیلی نگران حال شماست و سحرها دست به آسمان بلند و با اشک و زاری برای شما دعا می‌کند. پس از چند روزی علت این دعاها را از ایشان پرسیدم که چرا اینگونه منقلب شده و به درگاه الهی دعا می‌کنید. ایشان در پاسخ گفته بودند که خیلی نگران آقای سلیمی هستم، چون در این اوضاع بسیار خطرناک هر روز صبح باید از خانه خود در خیابان پیروزی به رادیو برود و اذان بگوید. البته بعد از این قضیه از ایشان رفع نگرانی شد که این اذان ضبط شده و نیازی نیست که ایشان هر روز به رادیو برود.
مؤذنان نامدار
سلیمی بیان کرد: درود خدا به روان پاک امیر مؤمنان علی(ع)، آموزگار اذان به بلال حبشی، اولین مؤذن پرافتخار اسلام. مؤذنی که توفیق پیدا کرد بر بالای بام کعبه اذان سر بدهد. عرض ادب و ارادت به ارواح تابناک این بزرگان و همه مؤذنان در طول تاریخ اسلام و مؤذنانی که یاد و خاطره‌شان همواره در ایران زنده است. همچنین، یاد برادران بسیار بزرگوار و بااخلاص، حاج آقا رحیم و حاج آقا سلیم مؤذنزادهاردبیلی، را گرامی می‌دارم که خدمت هر دو عزیز شرفیاب شدم و در مورد اذان به ویژه با حاج آقا رحیم، این مرد بزرگوار و بااخلاص، صحبت کردم. علاوه بر این، خاطره مؤذنان دیگر مرحوم آقاتی؛ مرحوم حاج محمد غفاری، قاری بین‌المللی قرآن کریم و مرحوم حاج حسین صبحدل و همه مؤذنان دیگری را که از وجودشان بهره‌مند می‌شویم گرامی می‌دارم.
وی در پایان اظهار کرد: آرزو می‌کنم که با توسعه فرهنگ اذان و پرورش و تربیت مؤذنان نوجوان و جوان، تعداد آنان به حدی افزایش یابد که در طول سال هر کدام از مؤذنان ارجمند در شبکه‌های مختلف رادیو و تلویزیون فقط یک‌بار فرصت اجرا داشته باشند، یعنی به قدری در این زمینه تنوع داشته باشیم و فضا را باز کنیم تا استعدادهای بالقوه به فعلیت برسند. از خداوند متعال خاضعانه تقاضا می‌کنم که به خاطر مقام جناب بلال حبشی، اولین مؤذن جهان اسلام، بر ما منت گذارد و اذانی را که بنده به لطف خداوند بزرگ توفیق اجرای آن را داشتم، حمل بر اخلاص کند و بپذیرد تا در روز قیامت شرمنده مؤذنان جهان اسلام نباشیم.
اذان عباس سلیمی، پیشکسوت قرآنی، در ذیل قابل شنیدن است.
انتهای پیام
