اقدامات امام سجاد(ع) برای حفظ نهضت عاشورا / سخن با خدا را از صحیفه سجادیه بیاموزیم

تاریخ تشیع پر از وجود انسان‌های شریف و مبارزی است كه برای حفظ اسلام و نهضت پیامبر(ص) تلاش‌های فراوانی و حماسه‌های به یادماندنی را از خود بر جای گذاشته‌اند كه در رأس همه آن‌ها ائمه معصومین قرار دارند.

امام سجاد(ع) به عنوان امام چهارم شیعیان، یكی از مهم‌ترین افرادی كه در این راستا نقش ایفا كرد كه مهم‌ترین نقش و رسالت خطیری كه آن حضرت ایفا كردند، بحث زنده‌نگه داشتن نهضت عاشورا بعد از شهادت امام حسین(ع) با آن وضعیت در دشت كربلا بود.

خطبه‌های امام سجاد(ع) بعد از واقعه عاشورا یكی از مستندترین و به‌حق‌ترین خطبه‌هایی است كه در طول تاریخ آمده است و چه كسی بهتر از او و حضرت عقیله بنی‌هاشم(س) می‌توانست پیام عاشورا را به تمام انسان‌ها و نسل‌ها منتقل كند.

در سالروز ولادت امام سجاد(ع) به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین محمد استوار میمندی، مدیر حوزه‌های علمیه فارس می‌رویم تا نكاتی چند درباره زندگی آن حضرت را بخوانیم.

ایكنا ـ در گام نخست از شرایط دوران امامت امام سجاد(ع) سخن بگویید تا بتوانیم نقش مؤثر آن امام همام را در حفظ مكتب تشیع و اسلام دریابیم.

بعد از وقوع حماسه عاشورا، یزید موقعیت بنی امیه را به حسب ظاهر تقویت كرد، گرچه خودش عمر چندانی نداشت و به هلاكت رسید اما جایگاه بنی‌ امیه و مروان تثبیت شد.

در دوران تثبیت بنی امیه، خطبان عجیبی علیه صحابی رسول خدا(ص) در مدینه، مكه، كوفه و عراق اتفاق افتاد، مخصوصاً خاندان پیامبر(ص) كه بزرگ همه آن‌ها امام سجاد(ع) بود بیشتر مورد توجه و تحت فشار بود لذا امام سجاد(ع) رسماً امكان فعالیت سیاسی و اجتماعی نداشت اما لازم بود كه نهضت عاشورایی كه دشمن به دنبال این بود آن را محو كرده و به فراموشی بسپارد، زنده بماند.

ایكنا ـ امام سجاد(ع) چه اقداماتی را برای زنده نگه داشتن نهضت عاشورا انجام دادند؟

یكی از كارهایی كه امام سجاد(ع) برای زنده نگه داشتن عاشورا كرد، گریه‌هایی بود كه در مصیبت پدرشان و شهدای كربلا داشتند به گونه‌ای كه معروف به یكی از بكائان عالم شدند و در تاریخ نام گرفتند.

گریه‌های امام سجاد(ع) اگرچه بعد عاطفی داشت اما بعد پررن‌گترش بعد سیاسی بود، زیرا این گریه‌ها موجب ایجاد سئوال می‌شد و حضرت در پاسخ به سئوالات مطرح شده ماجرا را بازگو كرده و قیام سیدالشهدا(ع) را مطرح و یادآوری كرده و اجازه نمی‌دادند مظلومیت خاندان پیامبر(ص) در دشت كربلا فراموش شود.

نقش دوم امام سجاد(ع) تقویت گفتمان توحیدی در جامعه بود و آن امام همام این كار را با یاد دادن مناجات‌ها و ادعیه انجام دادند؛ مناجات و ادعیه‌ای كه یك منظومه عاشقانه بین عبد و معبود است؛ ادعیه‌ای مثل مناجات خمسه عشری كه در مفاتیح آمده و دعاهایی كه در صحیفه سجادیه نقل شده است، همگی این‌گونه هستند.

ایكنا ـ كمی درباره عظمت صحیفه سجادیه، كتاب معروف امام سجاد(ع) سخن بگویید.

صحیفه سجادیه یكی از گنجینه‌های گهرباری است كه جهان اسلام بعد از قرآن كه كلام وحی است و نهج‌البلاغه كه كلام امام علی(ع) است به خود دیده است كه معروف به زبور آل محمد(ص) جهان اسلام است آن هم به لحاظ  بلاغت، فصاحت و ادبیات عاشقانه‌ای كه بین عبد و معبود در این كتاب وجود دارد.

امام سجاد(ع) شیوه سخن گفتن با خدا را به همه یاد دادند، البته قبلاً هم بود در ادبیات پیامبر(ص) حضرت علی(ع) در دعای كمیل و مناجات شعبانیه این ادبیات تعلیم شده بود اما اوج تعلیم سخن گفتن با خداوند در ادبیات امام سجاد(ع) به مسلمانان تعلیم شده است كه با همان ادبیات دعا، امام سجاد(ع) معارف دیگر اسلامی مثل نبوت، ولایت، امامت و معاد را همه در قالب دعا منتقل كردند كه این یكی از خدمات ارزنده امام سجاد(ع) است.

ایكنا ـ امام سجاد(ع) دارای دو لقب مشهور سیدالسجادین و زین‌العابدین هستند؛ چرا این القاب به ایشان داده شد؟

 به لحاظ عملی امام سجاد(ع) دارای دو لقب سیدالسجادین و زین‌العابدین است؛ زیرا آن امام همام اسوه عملی عبودیت به درگاه پروردگار بود. سجده‌های طولانی حضرت معروف است و آنقدر به درگاه خداوند سجده می‌كرد كه پیشانی آن حضرت پینه می‌بست و برای درمان این پینه را می‌بریدند به همین دلیل به سیدالساجدین یعنی آقای سجده كنندگان و زین‌العابدین یعنی زینت عبادت‌كنندگان مشهور شدند.

تاریخ اسلام هم در كمیت عبادت‌های طولانی و هم در كیفیت عبادت‌های عاشقانه و با معرفت از امام سجاد(ع) نقل كرده است و از كسی كه در قامت پیشوای جهان اسلام و امام شیعیان مطرح است، رفتاری جز این عبودیت انتظاری نیست.