شخصیت الهی حضرت فاطمه(س) از نگاه آیات و روایات

آیت‌الله سیدجعفر سیدان استاد عالی حوزه علمیه مشهد در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، به مناسبت شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) و در ارتباط با وجود مقدس ایشان، اظهار کرد: طبق مدارک قرآنی و احادیث، حضرت فاطمه (س)، شخصیتی الهی هستند و عظمت وجود مبارک ایشان، عظمتی است که طبق مدارک در توصیف ما نمی‌گنجد. شخصیت ایشان در قرآن کریم، بیانات پیامبر گرامی اسلام(ص) و در بیانات ائمه معصومین(ع) نیز مطرح و بازگو شده است.

وی ادامه داد: در قرآن کریم آیاتی داریم که تمام مسلمانانی که در ارتباط با تفسیر قرآن و توجه به بیانات پیغمبر اکرم(ص) اطلاعی دارند، متوفق‌اند که حضرت فاطمه(س) جزء شخصیت‌های تعریف شده هستند. یک آیه شریفه «تطهیر» است؛ «انما یرید اللّه لیذهب عنکم‌الرجس اهل‌البیت و یطهرکم تطهیرا». تمام مسلمانان متفق هستند که جمعی را خداوند متعال فرموده که پاکیزه هستند و هیچ نوع پلیدی در وجودشان نیست و همه امت متفق‌اند که در این آیه شریفه چنین شخصیتی مورد نظر است و آن وجود مبارک حضرت زهرا(س) است. همه متفق‌اند که ایشان در داخل آیه تطهیر مطرح هستند، یعنی به زبان وحی و به زبان خدا ایشان پاک و پاکیزه از هر نوع پلیدی هستند.

سیدان تصریح کرد: آیه دیگر در ارتباط با ایشان که همه بر آن متفق‌اند و وجود مبارک ایشان در آن آیه جزء جمع ممتاز مطرح است، آیه «مباهله» است. نصرانی‌ها با پیغمبر اکرم(ص) راجع‌به حضرت عیسی بحث کرده بودند و وقتی استدلال و برهان را قبول نکردند، قرار شد که مباهله کنند. خداوند به پیامبر اکرم(ص) فرمود به این‌ها بگو من پسرانم، زنانم و جانم را با خود برمی‌دارم و شما نیز عزیزانتان را در محلی جمع کنید و بر یکدیگر نفرین کنیم و نفرین هرکس که مستجاب شد، دلیل بر حقانیت آن باشد. کل امت متفق‌اند بر این که شخصیت و شخصیت‌هایی که در این جریان بودند، پیامبر اکرم(ص)، حضرت امیر(ع)، حضرت زهرا(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هستند. بگو پیامبر بخوانیم فرزندانمان را (امام حسن و امام حسین(ع)) را، نساء، حضرت زهرا(س)، جانم را، حضرت امیر(ع)). بنابراین کل امت متوفق‌اند که در این جریان سرنوشت‌ساز مهم، پیامبر گرامی(ص) کسانی که به فرمان پروردگار با خود برداشتند، وجود مبارک حضرت زهرا(س)، فرزندانشان و حضرت امیر و پدرشان، پیامبر(ص) است و در این آیه فوق‌العاده طبق اتفاق تمام امت، حضرت زهرا(س) در آن مطرح هستند.

این استاد حوزه علمیه، خاطرنشان کرد: از آیه‌های دیگری که تمام امت متوفق‌اند که حضرت زهرا(س) در آن مطرح‌اند، آیه «قربی» است؛ اجر رسالت با تمام زحمات و گرفتاری‌ها و ابتلائات، دوستی نزدیکان پیغمبر اکرم(ص) است.

وی گفت: از آیه‌های دیگری که به اتفاق همه آن را قبول دارند، آیه شریفه «اطعام» است؛ «وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‌ حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً»، که جمعی تعریف شدند به این که وقتی به غذای خودشان نیاز داشتند، هنگام افطار که مسکین و یتیم و اسیر، شب‌های پی درپی در خانه آن‌ها آمدند، این‌ها غذاهای سفره‌شان را به این نیازمندان دادند و یکی از آن‌ها وجود حضرت مقدس زهرا(س) بودند.

سیدان افزود: بنابراین در آیه تطهیر، قربی، مباهله و اطعام به اتفاق تمام امت حضرت زهرا(س) مطرح هستند و از نظر روایات خاصه و شیعه هم بعضی حدود 300 آیه که تأویل آن‌ها مربوط به حضرت فاطمه(س) است را جمع‌آوری کردند، از جمله آیه شریفه نور، «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ» که وجود مبارک ایشان مطرح است؛ بنابراین حضرت زهرا(س) شخصیتی هستند که در قرآن کریم در این آیات بسیار مهم مطرح‌اند.

فاطمه(س) از نگاه پدر

سیدان بیان کرد: پیامبر اکرم(ص) نیز نسبت به حضرت زهرا(س) توصیه‌هایی دارند؛ تا آن جایی که فرمودند رضایت فاطمه، رضایت من و خشم و غضب فاطمه، خشم و غضب من است و خشم و غضب و رضایت من هم، خشم و غضب و رضایت خداست و هرکس او را به خشم درآورد، مرا به خشم درآورده است. این بیانات درباره ایشان تا آنجاست که گفتند «فاطمه پاره تن من و فاطمه نور دیدگان من است».

این استاد حوزه علمیه گفت: از جمله بیاناتی که پیامبر(ص) در ارتباط با عظمت بی بی فرمودند «ام ابیها» است؛ یعنی مادرِ پدرش است. برخورد من با دخترم، برخورد با مادرم است و این احترام را نسبت به دخترشان دارند و تا آن جا که ایشان دست حضرت فاطمه را می بوسیدند.

وی گفت: ایشان شخصیتی بسیار والا هستند و در عمل و گفتار پیغمبر اکرم(ص) تمجید و تعریف و تکریم نسبت به ایشان در رفتار و گفتارشان مشخص است. ائمه نیز در این ارتباط بیاناتی دارند که مفصل است و همگی مفتخرند که مادرشان حضرت زهرا(س) است. لذا چون این شخصیت در عبودیت، بندگی، اخلاص و تسلیم نسبت به پروردگار بی‌نظیر است، این عظمت را پیدا کرده و دارای کمالات والا، کمال بندگی و عبودیت، کمال سخاوت، همت و شجاعت، حلم و صبر، رسیدگی به دیگران و آثار علمی هستند.

سیدان افزود: از جمله آثار ایشان خطبه فدکیه است. در جریان غصب فدک و در ارتباط با فدکی که پیغمبر(ص) به امر پروردگار به حضرت زهرا(س) واگذار کرده بودند، اینگونه است که بعد از رحلت پیغمبر(ص)، فدک را غصب کردند. آن وقت در ارتباط با مسأله فدک و برای احقاق حق و ابطال باطل لازم دیدند و به مسجد آمدند و خطبه‌ای بسیار مهم خواندند که در آن خطبه مهم‌ترین مسائل اسلامی مطرح است و بعد هم مدعی خلافت را به استیضاح کشاندند و حقانیت خودشان را اثبات کردند. در آن خطبه به مطالب توحیدی اشاره شده و در ارتباط با نبوت، امامت، مصلحت احکام و دستورات اسلامی و... است.

این استاد حوزه علمیه با تاکید بر این‌که خطبه فدکیه، خطبه‌ای است که در جامعیت بی‌نظیر است، ادامه داد: شخصیت حضرت فاطمه(س) الهی است و بسیار به جاست که دل‌ها متوجه بی‌بی و حرف‌هایشان شود و رفتار ایشان سرمشق باشد، عفت، سخاوت و عبادتشان نیز برای همگان درس باشد.

وی افزود: در این ایام هم مساله مظلومیت ایشان مطرح است و به یاد آن مظلومیت‌ها دل‌ها باید متاثر باشد که همین امر می‌تواند عامل رشد انسان باشد، این‌که به خوب‌ها علاقه‌مند و از بدها متاثر باشد و هرچه بیشتر باید علاقه‌مندی به ایشان باشد و از آن‌هایی که به ایشان ظلم کردند، متنفر باشد.

استقامت در دین

سیدان بیان کرد: حضرت در خطبه فدکیه مصالح بسیاری از احکام را بیان کردند و یکی از این درس‌ها هم، درس استقامت در دین‌داری است؛ یعنی آنچه که می‌تواند انسان را موفق بدارد که پاداش‌های الهی نصیبش شود، این است که در دینش استقامت داشته باشد؛ این که یک انسان در ارتباط با مسائل دینی و واجبات و محرمات دین، استقامت داشته باشد. در حوادث مختلف زندگی استقامت داشته باشد؛ چون سبب می‌شود انسان به پاداش‌های الهی موفق شود.

این استاد حوزه علمیه، عنوان کرد: صبر و استقامت وسیله می‌شود که خداوند به انسان در ارتباط با موفقیت‌هایش پاداش‌های بسیار مهم بدهد. لذا انسان باید در ارتباط با پدر و مادرش نیکوکار باشد، استقامت کند و اگر از آن‌ها هم اشتباهی دید، برخورد خوبی داشته باشد. اگر بخواهد پدر و مادر را نصیحت کند، مشکلی نیست‌؛ اما رعایت پدر و مادر بودن را باید داشته باشد در غیر این مورد هم همیشه نسبت به آن‌ها خود را کوچک بشمارد. پدران هم در تربیت فرزند باید استقامت کنند و فرزند خود را از گرفتار شدن به حوادث مختلف نادرستی‌ها و... دور بدارند.

وی در ادامه گفت: از حالات حضرت زهرا(س) خیرخواهی برای همگان بود و انسان باید خیرخواه برای همگان باشد. ایشان در دعا هم می‌گفتند «الجارُ ثُمَّ الدّارُ» و این حالت خیرخواهی را در تمام زندگی داشتند و اگر انسان تصمیم به خیرخواهی بگیرد، خود به خود از برخی بدی‌ها فاصله خواهد گرفت.