اربعین سرمایه‌های معنوی عاشورا را به فرهنگ تبدیل کرد
گروه اندیشه ــ رئیس پژوهشکده نظریه‌پردازی سیاسی و روابط بین‌الملل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: برای اینکه سرمایه‌های معنوی تبدیل به فرهنگ شوند، نیازمند اخلاص و بازه زمانی لازم است تا فرایندی طی شود. عاشورا از لحاظ معنویت و قدسیت سرمایه عظیمی است و در واقع خلاصه همه اسلام است و اربعین توانست آن را به یک فرهنگ تبدیل کند.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست «الهیات قدسی اربعین حسینی سالار شهیدان(ع)» امروز، ۲۲ مهرماه با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌مندان در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
محمدعلی فتح‌اللهی، رئیس پژوهشکده نظریه‌پردازی سیاسی و روابط بین‌الملل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در این نشست با اشاره به روایتی بیان کرد: در روایتی این طور وارد شده است که فرمودند هر کسی چهل شبانه‌روز خود را برای خدا خالص کند، خداوند چشمه‌های معرفت و حکمت را از قلب او به زبان و لسان او جاری می‌کند. اینکه بین قلب و زبان ارتباطی برقرار شود و آن چیزی که در مکنونات قلبی و در باطن قلب است خودش را به ظاهر برساند و در ظاهر دیده شود و به یک معنا ارتباطی بین باطن و ظاهر برقرار شود، نیازمند چهل روز اخلاص است و باید به تدریج این کار صورت گیرد تا چنین اتفاق بزرگی رخ دهد.
نمود سرمایه اجتماعی در فرهنگ
وی در ادامه افزود: در حقیقت اربعین، زبانی شده آن چیزی است که که در قلب قرار دارد و می‌توان این طور از آن یاد کرد. یک وقت است که انسان دارای یک سرمایه معنوی است، اما اینکه این سرمایه به فرهنگ تبدیل شود مطرح نیست و همیشگی نخواهد بود؛ گاهی اوقات گلایه می‌کنیم که جامعه سرمایه‌های معنوی دارد، اما آن سرمایه‌های معنوی در فرهنگ زندگی روزمره خودش را نشان نمی‌دهد و به فرهنگ تبدیل نشده است. البته که اگر سرمایه‌ای بخواهد به فرهنگ تبدیل شود، این اتفاق به راحتی ممکن نیست و برخی جوامع در این مسئله موفق هستند و برخی نیز این توفیق را ندارند.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: از این حدیث می‌توان این طور استفاده کرد که برای اینکه سرمایه‌های معنوی تبدیل به فرهنگ شوند، یک بازه زمانی و یک اخلاصی لازم است و ضرورت دارد تافرایندی طی شود. عاشورا از لحاظ معنویت و قدسیت سرمایه عظیمی است و در واقع خلاصه همه اسلام است. در مدت زمان حدود دو ساعت اتفاق افتاده و همه پیام خدا برای بشریت نیز در عاشورا روی داده است، اما آیا این عاشورا در زندگی انسان‌ها وارد شد و انسان‌ها در زندگی روزمره خود توانستند با آن ارتباط بگیرند؟
فرایند ارتباط عاشورا با زندگی روزمره
وی در ادامه افزود: برقرار شدن این ارتباط و فرهنگ شدن عاشورا، یک اربعین لازم دارد و آن چهل روزِ سختی که بر اهل بیت(ع) گذشت، در واقع آن روز‌هایی بود که آرام‌آرام فرهنگ شدن عاشورا بنیان گذاشته شد. بعد از چهل روز، اهل بیت (ع) برگشتند و زیارتی که روز اربعین انجام دادند، در حقیقت سنگ بنای فرهنگ دینی و اسلامی را برای همیشه زندگی بنا نهادند. اگر این چهل روز نبود، شاید نمی‌شد آن اتفاق عظیم عاشورا را با زندگی روزمره مربوط کرد و با آن ارتباط برقرار کرد. عظمت حادثه بسیار زیاد است که وقتی خودمان در مصائب عاشورا دقت می‌کنیم و با صحنه‌هایی که در آن چند ساعت رخ داده ارتباط برقرار می‌کنیم، برخی اوقات که یک مقدار در عمق قضیه فرو می‌رویم، مسئله از حد تحمل ما خارج می‌شود و با شنیدن برخی از آن وقایع، انسان به مراحلی می‌رسد که شاید نتواند تحمل کند.
فتح‌اللهی تصریح کرد: آن مصیبت‌ها بر هر فردی فرود آید ممکن است نتواند پس از آن زندگی‌اش را ادامه دهد. یکی از نکات عجیب نیز این است که مصیبت‌های زیادی بر اهل بیت(ع) وارد شد و این‌ها زنده ماندند، در حالی که می‌بینیم بشر، خیلی از مصیبت‌های جزئی را نمی‌تواند تحمل کند و شاید حتی آن مصیبت‌هایی که بعد از حادثه عاشورا برای اهل بیت(ع) رخ داد، از لحاظ روانی کمک کرد تا واقعه عاشورا را تحمل کنند، اینکه بلافاصله بعد از شهادت امام حسین(ع) دشمنان حمله کردند و خیام را آتش زدند و همه فرار کردند، اما در ادامه نیز مصیبت‌های دیگری پیش آمد که ذهن این‌ها مشغول چیز‌های دیگری شد، والا اگر دشمن با این‌ها کاری نداشت و می‌خواستند فقط گریه کنند، طبیعی بود که قالب تهی می‌کردند.
عبور از بحران در اربعین
وی در ادامه افزود: اینکه خاندان اهل بیت(ع) مجبور شدند تا برای حفظ جان و دیگر مسائل به چیز‌های دیگری توجه کنند باعث گذشت زمان شد و کمک کرد تا به مصیبت اصلی خیلی فکر نکنند. وقتی از امام سجاد(ع) سؤال شد که کدام مصیبت بیشتر بود، فرمودند که مصیبت شام. این قول نشان می‌دهد که آن مصیبت‌ها علی‌رغم عظمت، توان تحمل عاشورا را به اهل بیت(ع) داد؛ بنابراین زمان باعث شد که این‌ها را تحمل کنند و بعد از چهل روز، مراجعه کردند، با یک آرامشی همراه بودند و ترس اینکه نتوانند به زندگی ادامه دهند وجود نداشت؛ یعنی از بحران عبور کرده بودند و با آرامش به زیارت برگشتند و عاشورا تبدیل به فرهنگ شد.
فتح‌اللهی تصریح کرد: می‌توان با بزرگترین سرمایه قدسی عالم که همه حقیقت قدسی و همه عالم قدس را در خود دارد ارتباط گرفت و این ارتباط به گونه‌ای است که هم می‌شود زندگی کرد و هم می‌شود با عاشورا ارتباط گرفت. اربعین ساختاری است که می‌توان با آن، با عاشورا ارتباط برقرار کرد و عاشورایی زندگی کرد. عاشورا چشمه‌ای است که اگر به واسطه اربعین با زندگی روزمره ارتباط برقرار کند و تبدیل به فرهنگ شود، حالت چشمه جوشانی را دارد که ما را از نگرانی رها می‌کند و در مواجهه با اتفاقات جدید می‌توانیم این تعامل فرهنگی را داشته باشیم.
انتهای پیام
