ترجمه متون برتر ادبی، زمینه‌ساز تعامل فرهنگی و گفت‌وگوی ملت‌هاست
گروه فرهنگی ــ نماینده مرکز حافظ‌شناسی در کنفرانس دویستمین سال انتشار «دیوان غربی ـ شرقی» گوته، با اشاره به سیر ترجمه آثار برتر جهانی، نظیر دیوان گوته به زبان فارسی، ترجمه متون برتر ادبی را زمینه‌ساز تعامل فرهنگی و گفت‌وگوی ملت‌ها دانست.
به گزارش ایكنا از فارس، به نقل از روابط عمومی مرکز حافظ‌شناسی، به‌مناسبت دویستمین سالگرد انتشار «دیوان غربی ـ شرقی» گوته که در سال 1819 منتشر شد، همایشی بین‌المللی، شب گذشته، 2 تیرماه در شهر وایمار آلمان برگزار شد که علی رجایی به نمایندگی از مرکز حافظ شناسی در این همایش حضور داشت.
مشاور مرکز حافظ شناسی در زبان آلمانی و استاد دانشگاه اراک، در این کنفرانس به ارائه حاصل پژوهشی با موضوع «حافظ در آلمان و گوته در ایران» پرداخت.
رجایی درخصوص لزوم ترجمه آثار شاخص ادبیات کلاسیک جهان، نظیر دیوان گوته، گفت: با وجود تلاش‌های ارزشمندی که به انجام رسیده و هرچند معتقدیم آثار عظیم و شاخص ادبیات کلاسیک و برترین الگوهای ادبیات جهانی، مثل آثار حافظ، گوته، مولانا، شکسپیر و دیگران اصولاً ترجمه‌ناپذیر است؛ اما با این حال، این راهکار مسیر ناگزیری برای رهیافت به اندیشه‌های این بزرگان عرصه ادبیات و فرهنگ جهانی و شناخت این چهره‌های همیشه ماندگار بشریت است.
وی به ترجمههای مختلف دیوان گوته در ایران اشاره كرد و گفت: دیوان گوته با آن همه تأثیراتی که بر پهنه وسیع ادبیات در مغرب زمین و به‌ویژه درمیان شرق‌شناسان غربی داشت، خیلی دیر به سرزمین حافظ رسید. پس از سال‌های بسیار، در سال 1328 برگزیده‌ای از دیوان گوته و آن هم از زبان فرانسه توسط مترجمی به نام «شجاع‌الدین شفا» به فارسی زبانان ارائه شد. این ترجمه به نثر ساده و بعضاً با توضیحاتی همراه است.
رجایی افزود: سال‌های متمادی خوانندگان فارسی فقط به این نسخه از اثر گوته بسنده کردند، تا اینکه بالاخره در سال 1379 ترجمه کاملی از دیوان گوته توسط متخصص زبان آلمانی، کوروش صفوی در ایران منتشر شد. این مترجم در پیشگفتار طولانی خود، ابتدا به شرح‌حال زندگی گوته پرداخته و پس از توضیحاتی پیرامون علل پیدایش «نهضت غوغا و تلاش» نکات متعددی را در خصوص دیوان گوته به اطلاع علاقه‌مندان رسانده است. نامبرده فقط دیوان و اشعار گوته را ترجمه كرده، نه ملحقات آن را، که خود کتابی توضیحی درخصوص دیوان نگاشته شده توسط شخص گوته است.
مشاور مرکز حافظ‌شناسی در زبان آلمانی ادامه داد: بالاخره در سال 1383 «دیوان غربی ـ شرقی» گوته شاعر شهیر و توانای آلمانی به همراه «اشعار به‌جامانده» از گوته و «تعلیقات» آن در یک جلد توسط استاد دانشگاه کشورمان در حوزه ادبیات آلمانی، محمود حدادی، به عرصه ترجمههای ادبیات جهانی به زبان فارسی راه یافت.
وی ادامه داد: این مترجم حساس و آگاه، اشعار موزون و کلاسیک گوته را نه به شعر معادل کلاسیک و نه به نثر ساده، ولی به‌نوعی همانند اشعار مدرن و دارای آهنگ و ریتم درونی ترجمه کرده است. نکته شایان توجه اینکه، نامبرده کتاب «یادداشت‌ها و مقالات برای فهم بهتر دیوان غربی ـ شرقی» را نیز در کنار آن ترجمه و منتشر كرده است که با حجم حدود 200 صفحه به درک این اثر کمک شایانی می‌كند، چون با این توضیحات است، که متوجه می‌شویم دانسته‌های گوته و عصر او از شعرای پارسی زبان، ادبیات، تاریخ ادبیات و فرهنگ کهن ایران در آن زمان تا چه میزان بوده است.
وی گفت: امیدواریم که با ترجمههای جدید از متون برتر ادبیات جهانی و به‌خصوص از آثار برندگان جوایز نوبل ادبی جهان، که هنوز به فارسی ترجمه نشده‌اند، بتوانیم روز به روز شاهد رشد بیشتر ارتباطات ادبی ـ فرهنگی، توسعه ادبیات تطبیقی و تقویت ساختارهای تعامل و گفت‌وگوی سازنده، مفید و مؤثر در میان بزرگان ادب باشیم، تا مدام بر آثار افتخارآمیز ملت‌هایمان نیز افزوده شود و همانند ادبیات درخشان کلاسیک خود سهمی عمده در تعالی فرهنگ بشری ایفا كنیم.
استاد دانشگاه اراک، به ترجمههای دیوان حافظ به زبان آلمانی نیز اشاره كرد و گفت: بهترین ترجمه کامل از دیوان حافظ به زبان آلمانی، توسط روزن تسوآیگ شوانآو Rosenzweig-Schwannau مترجم خوش‌‌ذوق و آگاه به ادبیات ایران ارائه شده که به دلایل مختلف ادبی و ویژگی‌های ترجمه، نزدیک‌ترین ترجمه به سبک و محتوای سروده‌های حافظ است.
رجایی گفت: این ترجمه از نظر فرم و محتوی با سمع و نظر خواننده آلمانی هم‌خوانی و هم‌نوایی بهتری دارد و از دیرباز مقبول اکثر ایران‌شناسان، محققین و پژوهشگران آلمانی حافظ قرار گرفته است. این ترجمه تعداد زیادی از غزلیات و اشعار منسوب به حافظ را نیز دربرداشته و براساس نسخه معروف کلکته از حافظ ترجمه و عرضه شده است.
استاد دانشگاه اراک گفت: چاپ جدیدی از این ترجمه در سال 1392 در ایران در اختیار علاقه‌مندان هر دو زبان قرار گرفته است، که با دیوان حافظ تصحیح علامه قزوینی ـ دکتر غنی هم‌خوان شده و کاملاً مطابقت می‌كند و مشکلات غزلیات منتسب نیز در آن برطرف شده‌اند.
رجایی تاکید کرد: در این شرایط حساس جامعه بشری امیدواریم شعرا و اندیشمندان شرقی نیز، همچون علامه اقبال لاهوری، در مقام مراوده با این اثر برآیند و یا نمونه‌های جدیدی در باب اهمیت تعاملات فکری و میان فرهنگی شرق و غرب ارائه كنند، موضوعی که هرگز کهنه نخواهد شد و در همه قرن‌ها و زمان‌ها قلب‌های عاشق بشریت را جاودانه به هم پیوند خواهد زد. اینگونه نمادها همواره اسناد افتخارآمیز چنین گفت‌وگوهایی بین تمدن‌ها و فرهنگ‌ها است.
یادآور می‌شود، در این کنفرانس تعدادی از دانشمندان، شرق‌شناسان، ایران‌شناسان و پژوهشگرانی از کشورهای مختلف جهان حضور داشتند.
انتهای پیام
