حكمت و خیر كثیر در آیات وحی به چه كسانی اعطا می‌شود
گروه فعالیت‌های قرآنی ـ مدیر حوزه‌های علمیه خواهران استان فارس با اشاره به آیاتی از سوره بقره به تبیین تفسیر واژه‌های حكمت و خیر كثیر در آیات قرآن كریم و همچنین شرایط دریافت آنان پرداخت.
به گزارش ایكنا از فارس، آیت‌الله علی شیخ موحد، مدیر حوزه علمیه خواهران استان فارس امروز، 27 خردادماه در نشست تفسیر قرآن كریم خود با اشاره به آیه 277 سوره بقره گفت: در بخشی از این آیه آمده است «... لَا تُضَارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ...» كه این‌گونه معنا می‌شود كه «مادر حق ندارد به کودک ضرر بزند و پدر حق ندارد به کودک ضرر بزند».
وی افزود: برخی مترجمان به‌گونه‌ای دیگر معنا می‌کنند و می‌گویند «مادر ضرر نبیند از کودک». اما اشتباه معنا می‌کنند زیرا اول در تفسیر مجمع البیان مرحوم طبرسی معنا کرده «مادر حق ندارد ضرر بزند و پدر حق ندارد» نه کودک! مفسرین دیگر همچون آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی در تفسیر نمونه نیز معنا کرده‌اند «مادر حق ندارد...» و از نظر علمی تفسیر کبیر با تفاسیر بیان شده تفاوت دارد.
آیت‌الله شیخ موحد یادآور شد: صاحب تفسیر کبیر می‌گوید از نظر ادبیات می‌توان این آیه را به 2 صورت خواند: «راء» در «لا تُضَارّ» را هم می‌توان با فتحه خواند و هم با کسره و هر دو معنا را می‌توان قبول کرد. اما این معنا درست که بگوییم «مادر حق ندارد به کودک ضرر بزند و پدر حق ندارد به کودک ضرر بزند» سیاق آیه این است که مادر حق ضرر زدن ندارد نه اینکه کودک به مادر ضرر بزند.
مدیر حوزه‌های علمیه خواهران فارس در ادامه با اشاره به آیه 269 سوره بقره « یؤْتِی الْحِكْمَةَ مَنْ یشَاءُ وَمَنْ یؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِی خَیرًا كَثِیرًا وَمَا یذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ؛ (خدا) به هر كس كه بخواهد حكمت مى بخشد، و به هر كس حكمت داده شود، به یقین، خیرى فراوان داده شده است؛ و جز خردمندان، كسى پند نمى گیرد»، گفت: در این آیه تأكید شده است كه (خدا) دانش و حکمت را به هر کس بخواهد (و شایسته بداند) می‌دهد و به هر کس دانش داده شود، خیر فراوانی داده شده است و جز خردمندان، (این حقایق را درک نمی کنند، و) متذکر نمی‌گردند.
وی همچنین به تفسیر واژه حكمت پرداخت و گفت: حکمت بر اساس تعریف آن در منطق این است: العلم بحقایق الاشیاء بقدر طاقه البشریه یعنی علم به حقیقت اشیاء، به قدر طاقت بشری. چون بشر همه حقیقت را نمی‌تواند بفهمد.
آیت‌الله شیخ موحد با بیان اینكه هر چیزی دو ارزش واقعی و حقیقی دارد، گفت: ارزش حقیقی همان ارزش فیزیکی اشیاء است. ارزش واقعی اشیاء این است که در چه مواردی نفع دارد و در چه مواردی ضرر می‌رساند، لذا خداوند به هر کس بخواهد، حکمت می‌دهد و به هر کس حکمت داده شد، خیر فراوانی داده شده است.
در فرهنگ قرآن، مفت‌خوری ممنوع است
وی در بخش دیگری از سخنان خود با ذكر این نكته كه فرهنگی در قرآن وجود دارد که مفت‌خوری را ممنوع کرده است، افزود: یعنی هر جا چیزی به انسان هدیه کرده، در مقابل وظیفه‌ای برای او تعیین کرده است. حتی در روزه هم می‌گوید روزه بر شما نوشته شده برای اینکه نفستان حفظ شود.
مدیر حوزه‌های علمیه خواهران فارس ادامه داد: همچنین پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: صوموا تصحوا یعنی روزه بگیرید تا تندرست باشید. یا کُلُوا وَ اشْرَبُوا که در مقابل می‌گوید ولی کار کنید. در جای دیگر در آیه 270 سوره بقره می‌فرماید « وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ ...؛ هر چیز را که انفاق می‌کنید...» و همچنین در آیه 268 نیز آمده است «الشَّیطانُ یعِدُکُمُ الْفَقْرَ...شیطان، شما را ( به هنگام انفاق) وعده فقر و تهیدستی می‌دهد اما در ادامه آن نیز می‌فرماید «... وَاللَّهُ یعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ ...؛ و(لى) خداوند از جانب خود به شما وعده آمرزش و بخشش مى دهد» یعنی خداوند وعده «آمرزش» و «فزونی» به شما می‌دهد.
طبق آیات قرآن، حكمت به كسانی كه استحقاق دارند، اعطا می‌شوند
وی با یادآوری این نكته كه قرآن كریم می‌گوید اگر کسی حکمت بخواهد ما به او می‌دهیم، «مَنْ یشاء» در قرآن همیشه به معنای استحقاق است. چون خداوند عادل است. «یؤْتِی الْحِکْمَةَ مَنْ یشاءُ» یعنی کسی که استحقاق حکمت دارد، به او حکمت می‌دهند.
اهل تفكر و محاسبه؛ یكی از شرایط استحقاق دریافت حكمت
آیت‌الله شیخ موحد افزود: یکی از شرایط این استحقاق آن است که اگر کسی اهل تفکر و محاسبه بود. ارزش و ضرر هر کاری را محاسبه کرد، نفع و ضرر آن را بررسی کرد و به‌عبارتی اهل حقیقت بود، فهم و حقیقت رابه او می‌دهند. پس «مَنْ یشاءُ» یعنی هر کس ظرفیت و مقدمات قبول حکمت را داشته باشد، حکمت به او داده می‌شود. خدا عادل است به کسی که ظرف و توان پذیرش حکمت را دارد.
مدیر حوزه‌های علمیه خواهران فارس با یادآوری اینكه حکمت را به کسی می‌دهند که اشیا را «بما هُوَ هُوَ» ببیند نه «بما هُوَ لغیره»، گفت: انسان زمانی ارزش اشیا را میفهمد که اشیا را «بماهو هو» مورد مطالعه قرار دهد. اگر کسی علم را آموخت، برای اینکه علم است، این مقام والایی است اما اگر برای تفاخر و سربلندی آموخت، به جایی نمی‌رسد.
وی در ادامه به تبیین معنای واژه خیر كثیر در آیات قرآن كریم پرداخت و گفت: اگر انسانی توانست تمام خصوصیات مادی و معنوی چیزی را بفهمد، نه با غرض دیگری، حکمت به او داده می‌شود. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: نعم العون علی التقوی‌الله الغنی یعنی ثروت و بی‌نیازی بهترین کمک انسان در تقوی و پرهیزکاری است. اما اگر اشیا را «بما هُوَ هُوَ» نبیند، هلاک می‌شود. برای مثال اگر انسانی فقر را برای اینکه به‌دنبال حرام نرود، خواست، این فقر، به تعبیر پیامبر اسلام «الفقر فخری» فخر است. اما اگر فقر را فقط به‌خاطر فقر خواست بنابر فرمایش حضرت رسول(ص) کاد الفقرُ أن یکون کفراً، چه بسا فقر، کفر می‌شود لذا خَیراً کَثیراً، فوق ماده است و هر وقت کسی از ماده رد شد، خیر کثیر است.
آنچه در اسلام مهم است، تعقل است
وی با تأكید بر اینكه آنچه در اسلام مهم است، تعقل است، گفت: هیچ تعریفی بهتر از تعریف علمای منطق در این باره نیست. مرحوم سبزواری می‌گوید الفکر حرکة الی المبادی و من مبادی الی المراد، فکر این است که انسان از معلوماتش، مجهولاتش را بفهمد. اگر کسی اهل این تعقل بود، یعنی معلوماتش را کنار هم بگذارد تا مجهولاتش معلوم شود، حکمت به او داده می‌شود، لذا میفهمد اثر واقعی هر کاری چیست.
آیت‌الله شیخ موحد با بیان اینكه در تفسیر من وحی القرآن، از امام صادق(ع) نقل شده «التَّفَقّهُ فی الدِّینِ هُوَ الحِكمَةَ» اگر کسی دین را فهمید، آن حکمت است، گفت: روایت دیگری از پیامبر(ص) نقل شده كه فرمود لابعث الله نبیاً و لا رسولاً حتی یستکمل العقل و یکون عقله افضل من جمیع عقول امتّه، هیچ پیامبری مبعوث نشد و هیچ رسولی فرستاده نشد مگر اینکه عقلش کامل شد و عقل او بالاتر از عقل تمامی امت است و این خیر کثیر است. یعنی تعقلی به انسان داده شود تا همه چیز را بفهمد. لذا قرآن می‌گوید این حرف را کسی نمی‌تواند بفهمد مگر صاحبان عقل.
در آیات قرآن كریم به صاحبان عقل «أُولُو الْأَلْبَابِ» می‌گویند
وی با یادآوری این نكته كه در آیات قرآن كریم به صاحبان عقل «أُولُو الْأَلْبَابِ» می‌گویند، لُب یعنی مغز اشیا و در اینجا یعنی کسی که مغز اشیا را میفهمد لذا کسانی که به سراغ عرفان رفته‌اند، از نظر هوش فیزیکی نسبت به بقیه دو سه درجه جلو هستند.
انتهای پیام
