تعزیه با نوآوری مخالفتی ندارد/ جایی حمایت نمی‌کند
کانون خبرنگاران نبأ: مرشد مجتبی حسن بیگی با انتقاد از اینکه یک سری افراد وارد تعزیه شده‌اند که به دنبال وارد کردن نوآوری‌هایی هستند که در چارچوب این هنر نیست، گفت: تعزیه با نوآوری مخالفتی ندارد؛ ما با نوآوری اصولی که هم در چارچوب سنت و هم مذهب ما باشد و لطمه‌ای به دین و هنر ما نزند، مخالف نیستیم.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، تعزیه یا تعزیت به معنی سوگواری، برپایی یادبود عزیزان از دست رفته، تسلیت، امر کردن به صبر و پرسیدن از خویشان درگذشته، خرسندی دادن و در برخی مناطق به معنای مجلس ترحیم است. اما آنچه به عنوان تعزیه مشهور است بیان تصویری و نمایشی از شرح بلایا و مصائبی که بر امام حسین(ع) و یاران با وفایش گذشته است و نمایش رادمردی، دلاوری، حماسه سازی در راه دین و از همه مهم‌تر ظلم‌ستیزی آن امام همام و یارانش را نمایش می‌دهد و در نقطه مقابل، پستی و زبونی ستمکاران خونخوار و بیرحمی و شقاوت و عاقبت ظالم که جز پیروزی حق بر باطل نیست را برای عموم به نمایش می‌گذارد.
آنچه که تاریخ به آن گواه است این است که عزاداری، شبیه‌خوانی، روضه‌خوانی و تعزیه ریشه در اعماق اعتقادات و باورهای دینی مردم دارد و برعهده تاریخ است که غبار را از روی آن وقایع بروبد.
یکی از نکات مهم در مورد تعزیه این است که ما باید بر کیفیت آن دقت کافی داشته و بر آن اصرار داشته باشیم. نگاه به کمیت آن و در نتیجه اجراهای زیاد، بد و ناآگاهانه، باعث از دست دادن اثرات دینی و اخلاقی تعزیه خواهد بود و اگر تعزیه عاشورایی منحرف شود قطعاً جامعه هنری و دینی متضرر خواهد شد.
به همین منظور، پای درد دل برخی از تعزیه‌خوانان مطرح کشورمان نشستیم تا هرچه بیشتر با مسائل و دغدغه‌های این عزیزان مطلع شویم. امید است که پس از این صحبت‌ها به دنبال راهکاری برای حل این مشکلات باشیم.
اولین قسمت از این مجموعه گفت‌وگوها، در رابطه با مرشد «مجتبی حسن‌بیگی» است که متن آن را در ذیل می‌خوانید:
مرشد مجتبی حسن‌بیگی، متولد سال 63 در شهر قزوین است؛ علاقه‌مندی او به هنر تعزیه‌خوانی از روستای نیاق در 15 کیلومتری قزوین (روستای مادری‌اش) با حضور در مراسم تعزیه‌خوانی که یک سنت خانوادگی در بین اقوام او به شمار می‌رود، آغاز شد. این هنرمند جوان با ورود به این عرصه از سن شش سالگی و بهره‌مندی از محضر اساتیدی همچون سیدمهدی سیاه‌پوش، رضا مشایخی، رضا بابا نعلبرها، اصغر هاشم و ...، ایفای نقش در رشته‌های طفل‌خوانی، نوجوان‌خوانی، موسیقی تعزیه، مخالف‌خوانی، نقالی، پرده‌خوانی و شاهنامه‌خوانی را در کارنامه فعالیتی خود دارد.
تعزیه مادر تمام هنرهای آیینی نمایشی است
مجتبی حسن‌بیگی با بیان اینکه تعزیه یک هنر شاخص، پایه و مادر تمام هنرهای آیینی نمایشی است، گفت: نام اصلی تعزیه، شبیه‌خوانی است؛ تعزیه از عزاداری می‌آید. در اکثر شهرها به‌ویژه آذری زبان‌ها به مجالس ختم تعزیه گفته می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تعزیه، نمایش روز است، افزود: درست است که ما در تعزیه 1400 سال قبل را نمایش می‌دهیم، اما در این هنر خیلی مسائل گفته می‌شود که مسائل روز ماست؛ همان اتفاقاتی که 1400 سال قبل اتفاق افتاده است هم‌اکنون در گستره خیلی بزرگ‌تر در حال وقوع است؛ به عنوان مثال تمام تجاوزهایی که از لحاظ دینی، فرهنگی، مرزی و لطمه به اعتقادات توسط شمرهای زمان همچون داعش، تکفیری‌ها و ... صورت می‌گیرد و تعزیه‌خوان‌ها می‌توانند این شقاوت را در نمایشهای خود به خوبی نشان دهند.
این تعزیه‌خوان جوان با بیان اینکه عالم تعزیه به قدری بزرگ است که مستمع را میخکوب می‌کند، عنوان کرد: تعزیه هنری است که چهار ساعت مستمر، مستمع را روی زانوانش می‌نشاند. گرد و خاک و سر و صدای اسب را تحمل می‌کنند و باز صحنه را ترک نمی‌کنند که این به برکت نام امام حسین(ع) است.
وی ادامه داد: در هنر تعزیه برای یک اجرای عالی و تأثیرگذار همه باید مسئولیت خود را به خوبی انجام دهند. به عنوان مثال وظیفه من مخالف‌خوان این است که قساوت شمر و امثال او را به خوبی نشان بدهم و وظیفه یک موافق‌خوان یا اولیا‌خوان این است که محبت اهل بیت(ع) را در دل مستمعین بیندازد.
یک تعزیه‌خوان خوب، باید موقعیت‌شناس باشد
حسن‌بیگی با تأکید بر اینکه یک تعزیه‌خوان خوب، باید موقعیت‌شناس باشد، بیان کرد: در هر روزگاری بنا بر شرایط موجود، دکمه‌های فشاری وجود دارد. ما باید ببینیم در این روزگار دنبال چه دکمه‌ای هستند و به آن اشاره بیشتری داشته باشیم. یک تعزیه‌خوان خوب، باید بداند چه مطلبی و برای کجا باید بخواند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال مردم شمال کشور خیلی به جنگ و جنگاوری علاقه دارند و کسانی که در آنجا اجرای تعزیه دارند، بخش روضه و نوحه آن را کم می‌کنند و به بخش جنگاوری و حماسی آن اضافه می‌کنند. در جای دیگر، شاید بالعکس این باشد و بیشتر به دنبال گریه و حزن آن باشند. باید ببینیم سلیقه مردم چه چیزی می‌خواهد.
حسن‌بیگی با تأکید بر اینکه همه سردمداران تئاتر ایران به هنر تعزیه مدیون هستند، بیان کرد: تعزیه بسیار بزرگ است و کلیت و خاصیت نمایش ایرانی مدیون تعزیه‌خوانی، نقالی و نمایشهای سنتی و آیینی ماست و کارشناسان بزرگ و نمایش‌نامه‌نویسان بسیاری همچون بیضایی‌ها، پیتر بروک‌ها و برشت‌ها راجع به آن صحبت کردند.
وی بیان کرد: در شبیه‌خوانی همه چیز می‌تواند اتفاق بیفتد و با نمادهایی همراه باشد؛ تعزیه‌هایی که در قالب تعزیه‌های مضحک نمایش داده می‌شوند به معنای مضحکه و مسخره کردن نیست یعنی در این نمایش آئینی هم خنده است و هم گریه؛ و یا اینکه در تعزیه نوع موسیقی و هر رنگی معنا و مفهوم خاص خود را دارد.
حسن‌بیگی افزود: زرد، رنگ میانه است مثلا نقش حرّ در تعزیه، زرد می‌پوشد یعنی نه حسینی حسینی است و نه یزیدی یزیدی، دو دل است و نمی‌داند چه کار کند. سرخ هم از رنگ خون می‌آید و رنگ سبز هم از رنگ‌های انرژی‌بخش و مثبت محسوب می‌شود با وجود اینکه در روز عاشورا امام حسین(ع) سرخ‌پوش بوده‌اند ولی در تعزیه، شبیه امام حسین(ع) سبز می‌پوشد و اینها نمادهایی است که در تعزیه اتفاق می‌افتد.
برگزاری مراسم تعزیه باعث تحکیم اعتقادات مردم می‌شود
وی برگزاری مراسم تعزیه در تحکیم اعتقادات مردم را بسیار مهم خواند و گفت: در حال حاضر بیشترین مستمعین ما در مراسم‌های تعزیه، جوانان هستند؛ بنابراین با داشتن اجراهای بیشتر در سطح کشور می‌توان بهترین تأثیرگذاری را بر ذهنیت آنان داشته باشیم و موجب گرایش جوانان به این عرصه شویم. در یکی از اجراهایی که داشتم، جوانی پیش من آمد و گفت که من اصلا در این حال و هوا نبودم و تنها با دیدن اجرای شما، خط مشی زندگی‌ام تغییر کرد و تعزیه‌خوان شدم و از این بابت خیلی خوشحالم که این هنر توانسته است چنین تغییری را در زندگی یک فرد ایجاد کند.
فرصت‌ها و تهدید‌های نوآوری در تعزیه
این تعزیه‌خوان جوان، تفاوت گرایش و علاقه‌مندی جوانان امروز به هنر شبیه‌خوانی نسبت به نسل‌های قبل را اینگونه بیان کرد: در گذشته، جوانان گرایش زیادی به دیدن تعزیه نداشتند چون این هنر در قالب سنتی خودش اجرا می‌شد؛ یعنی موسیقی تعزیه به اینگونه که الان هست، نبود و یا لباس‌های تعزیه با آب و لعاب‌های امروزی نبودند و افراد خاصی که اطراف تعزیه بودند اکثرا مسن بودند، ولی الان نوآوری‌های وارد شده در تعزیه، باعث گرایش جوانان به این هنر شده است که البته ناگفته نماند خیلی از نوآوری‌ها به این رشته لطمه زده است.
وی ادامه داد: الان تنها با یک جست‌وجوی کوچک در اینترنت و صفحات مجازی می‌توانیم در مورد ذات و ماهیت این هنر، اشخاص مطرح و برجسته آن، محل برگزاری و ... اطلاعات زیادی کسب کنیم اما در گذشته چنین نبوده است و خیلی از تعزیه‌خوان‌ها شناخته شده نبودند.
حسن‌بیگی با انتقاد از اینکه یک سری افراد وارد تعزیه شده‌اند که به دنبال وارد کردن نوآوری‌هایی هستند که در چارچوب این هنر نیست، تصریح کرد: تعزیه با نوآوری مخالفتی ندارد اما برخی با ورود به این عرصه می‌خواهند یک شبه ره صد ساله را طی کنند؛ تعزیه یک روزی خودش یک نوآوری بود یعنی این نبوده که از بطن و بنا و شالوده‌اش تعزیه بوده باشد؛ پس ما با نوآوری اصولی‌ای که هم در چارچوب سنت و هم مذهب ما باشد و لطمه‌ای به دین و هنر ما نزند، مخالف نیستیم.
تعزیه وام‌دهنده به موسیقی است
تعزیه خوان جوان کشورمان با اشاره به اینکه خود تعزیه وام دهنده به موسیقی است، گفت: برخی از تعزیه‌خوان‌ها، موسیقی‌های دست ششم و هفتم که بارها از تلویزیون پخش شده و یا موسیقی‌های ترکیه را وارد تعزیه می‌کنند؛ اینهاست که به تعزیه لطمه می‌زند.
امنیت شغلی؛ مهمترین دغدغه تعزیه‌خوانان
وی نداشتن امنیت شغلی را یکی از دغدغه‌های اصلی تعزیه‌خوان‌ها عنوان کرد و گفت: یک تعزیه‌خوان تأثیر بسزایی در رشد مذهب و آیین دارد؛ کدام یک از بازیگران به اندازه تعزیه‌خوان‌ها زحمت می‌کشند و در رشد مذهب و آیین تأثیرگذار هستند؟ اما متأسفانه هیچ‌کس سر جای خودش نیست و هیچ حمایتی از تعزیه‌خوانان از جانب دولت صورت نمی‌گیرد. تکلیف منِ تعزیه‌خوان به عنوان شخصی که در حال انجام فعالیت فرهنگی هستم بدون اینکه از دولت حقوقی داشته باشم و یا حمایت شوم در سال‌های از کارافتادگی و یا بازنشستگی چیست؟
حسن‌بیگی همچنین ضمن گلایه از مسئولان که چرا باید به خاطر فقدان مکان، در بوستان‌ها اجرای تعزیه‌خوانی داشته باشیم، اظهار کرد: همان‌طور که شاهد هستیم برای اجرای یک سری برنامه‌ها با حضور برخی از هنرمندان و خوانندگان در فرهنگ‌سراها هزینه‌های بسیاری می‌شود در صورتی که متأسفانه برای اجرای تعزیه یک تکیه و یا مکان خاصی در استان‌ها به ویژه در تهران و یا قزوین که مهد هنر تعزیه ایران است، وجود ندارد و ما مجبور هستیم گاها در بوستان‌ها که رفت‌وآمد زیاد است بدون مخاطب خاص به اجرا بپردازیم؛ یعنی یک تعزیه شخصیت ندارد آیا نباید مردم حرمت مکان و عزای امام حسین(ع) را درک کنند.
صدا و سیما بهترین ویترین برای معرفی تعزیه
وی با اشاره به نقش صدا و سیما در رشد هنر تعزیه، گفت: با اینکه هنر تعزیه ایران در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسید اما در این فاصله شاهد رشد چشمگیری در این هنر نبوده‌ایم. صدا و سیما که نماد یک ملت است چقدر در آن به پخش تعزیه و توجه به این هنر پرداخته شده است؟ با این تفاوت که در عین حال متأسفانه شاهد پخش مکرر سریال‌ها و فیلم‌های مختلفی در رسانه ملی هستیم که شاید بعضی از آنها محتوای آن چنانی هم نداشته باشند.
حسن‌بیگی با بیان اینکه ماه محرم و صفر، زمان بسیار مناسبی برای پخش تعزیه و نیز معرفی این هنر به مردم و علاقه‌مندان به این رشته است، افزود: صدا و سیما بهترین ویترین برای معرفی، ارتقاء و پیشرفت یک هنر است. با پخش تعزیه و برنامه‌هایی در معرفی این هنر آئینی نمایشی به ویژه در ایام ماه محرم و صفر می توان فرزندان کشورمان را از همان کودکی با ذات و ماهیت این هنر آشنا کرد.
تعزیه‌خوان جوان کشورمان در پاسخ به اینکه برگزاری سوگواره‌ها و جشنواره‌های آئینی چه تأثیری می‌تواند بر این هنر و رشته داشته باشد، بیان کرد: در تعزیه شاخص‌هایی داریم. باید شاخص‌های نهاد و یا سازمانی که سوگواره و جشنواره را برگزار می‌کند، مهم باشد. این شاخص‌ها از داوران و برگزارکنندگان آن، سرچشمه می‌گیرد.
وی ادامه داد: اگر سوگواره‌هایی برگزار شود که داوری آن برعهده اهل فن باشد و تمامی اهل تعزیه آنان را به رسمیت بشناسند، خیلی هم خوب است و جزء ویترین‌هایی است که باعث می‌شود مردم با تعزیه بیشتر آشنا شوند.
حرف آخر
حسن بیگی با بیان اینکه تعزیه عشق بازی است، گفت: تعزیه هنری است که در آن اندیشه سرخ اتفاق می‌افتد و باید ببینیم که راه به کجا می‌بریم و برای چه کسی دم می‌زنیم و چه رسالتی به گردن ماست. بسیاری از افراد به این نکات توجهی ندارند و صرفا از جنبه هنری به این حرفه نگاه می‌کنند ولی باید به جنبه مذهبی و معنوی آن نیز توجه داشت. حالا که وارد این هنر شدم و خدا هم عنایتی به من کرده و صدا و سیمای خوب، وقار و جذابیتی به من داده که مخالف‌خوان شوم باید به این نکته توجه کنم که چه رسالتی بر گردن من است.
فاطمه حبیبی
آنچه که تاریخ به آن گواه است این است که عزاداری، شبیه‌خوانی، روضه‌خوانی و تعزیه ریشه در اعماق اعتقادات و باورهای دینی مردم دارد و برعهده تاریخ است که غبار را از روی آن وقایع بروبد.
یکی از نکات مهم در مورد تعزیه این است که ما باید بر کیفیت آن دقت کافی داشته و بر آن اصرار داشته باشیم. نگاه به کمیت آن و در نتیجه اجراهای زیاد، بد و ناآگاهانه، باعث از دست دادن اثرات دینی و اخلاقی تعزیه خواهد بود و اگر تعزیه عاشورایی منحرف شود قطعاً جامعه هنری و دینی متضرر خواهد شد.
به همین منظور، پای درد دل برخی از تعزیه‌خوانان مطرح کشورمان نشستیم تا هرچه بیشتر با مسائل و دغدغه‌های این عزیزان مطلع شویم. امید است که پس از این صحبت‌ها به دنبال راهکاری برای حل این مشکلات باشیم.
اولین قسمت از این مجموعه گفت‌وگوها، در رابطه با مرشد «مجتبی حسن‌بیگی» است که متن آن را در ذیل می‌خوانید:
مرشد مجتبی حسن‌بیگی، متولد سال 63 در شهر قزوین است؛ علاقه‌مندی او به هنر تعزیه‌خوانی از روستای نیاق در 15 کیلومتری قزوین (روستای مادری‌اش) با حضور در مراسم تعزیه‌خوانی که یک سنت خانوادگی در بین اقوام او به شمار می‌رود، آغاز شد. این هنرمند جوان با ورود به این عرصه از سن شش سالگی و بهره‌مندی از محضر اساتیدی همچون سیدمهدی سیاه‌پوش، رضا مشایخی، رضا بابا نعلبرها، اصغر هاشم و ...، ایفای نقش در رشته‌های طفل‌خوانی، نوجوان‌خوانی، موسیقی تعزیه، مخالف‌خوانی، نقالی، پرده‌خوانی و شاهنامه‌خوانی را در کارنامه فعالیتی خود دارد.
تعزیه مادر تمام هنرهای آیینی نمایشی است
مجتبی حسن‌بیگی با بیان اینکه تعزیه یک هنر شاخص، پایه و مادر تمام هنرهای آیینی نمایشی است، گفت: نام اصلی تعزیه، شبیه‌خوانی است؛ تعزیه از عزاداری می‌آید. در اکثر شهرها به‌ویژه آذری زبان‌ها به مجالس ختم تعزیه گفته می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تعزیه، نمایش روز است، افزود: درست است که ما در تعزیه 1400 سال قبل را نمایش می‌دهیم، اما در این هنر خیلی مسائل گفته می‌شود که مسائل روز ماست؛ همان اتفاقاتی که 1400 سال قبل اتفاق افتاده است هم‌اکنون در گستره خیلی بزرگ‌تر در حال وقوع است؛ به عنوان مثال تمام تجاوزهایی که از لحاظ دینی، فرهنگی، مرزی و لطمه به اعتقادات توسط شمرهای زمان همچون داعش، تکفیری‌ها و ... صورت می‌گیرد و تعزیه‌خوان‌ها می‌توانند این شقاوت را در نمایشهای خود به خوبی نشان دهند.
این تعزیه‌خوان جوان با بیان اینکه عالم تعزیه به قدری بزرگ است که مستمع را میخکوب می‌کند، عنوان کرد: تعزیه هنری است که چهار ساعت مستمر، مستمع را روی زانوانش می‌نشاند. گرد و خاک و سر و صدای اسب را تحمل می‌کنند و باز صحنه را ترک نمی‌کنند که این به برکت نام امام حسین(ع) است.
وی ادامه داد: در هنر تعزیه برای یک اجرای عالی و تأثیرگذار همه باید مسئولیت خود را به خوبی انجام دهند. به عنوان مثال وظیفه من مخالف‌خوان این است که قساوت شمر و امثال او را به خوبی نشان بدهم و وظیفه یک موافق‌خوان یا اولیا‌خوان این است که محبت اهل بیت(ع) را در دل مستمعین بیندازد.
یک تعزیه‌خوان خوب، باید موقعیت‌شناس باشد
حسن‌بیگی با تأکید بر اینکه یک تعزیه‌خوان خوب، باید موقعیت‌شناس باشد، بیان کرد: در هر روزگاری بنا بر شرایط موجود، دکمه‌های فشاری وجود دارد. ما باید ببینیم در این روزگار دنبال چه دکمه‌ای هستند و به آن اشاره بیشتری داشته باشیم. یک تعزیه‌خوان خوب، باید بداند چه مطلبی و برای کجا باید بخواند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال مردم شمال کشور خیلی به جنگ و جنگاوری علاقه دارند و کسانی که در آنجا اجرای تعزیه دارند، بخش روضه و نوحه آن را کم می‌کنند و به بخش جنگاوری و حماسی آن اضافه می‌کنند. در جای دیگر، شاید بالعکس این باشد و بیشتر به دنبال گریه و حزن آن باشند. باید ببینیم سلیقه مردم چه چیزی می‌خواهد.
حسن‌بیگی با تأکید بر اینکه همه سردمداران تئاتر ایران به هنر تعزیه مدیون هستند، بیان کرد: تعزیه بسیار بزرگ است و کلیت و خاصیت نمایش ایرانی مدیون تعزیه‌خوانی، نقالی و نمایشهای سنتی و آیینی ماست و کارشناسان بزرگ و نمایش‌نامه‌نویسان بسیاری همچون بیضایی‌ها، پیتر بروک‌ها و برشت‌ها راجع به آن صحبت کردند.
وی بیان کرد: در شبیه‌خوانی همه چیز می‌تواند اتفاق بیفتد و با نمادهایی همراه باشد؛ تعزیه‌هایی که در قالب تعزیه‌های مضحک نمایش داده می‌شوند به معنای مضحکه و مسخره کردن نیست یعنی در این نمایش آئینی هم خنده است و هم گریه؛ و یا اینکه در تعزیه نوع موسیقی و هر رنگی معنا و مفهوم خاص خود را دارد.
حسن‌بیگی افزود: زرد، رنگ میانه است مثلا نقش حرّ در تعزیه، زرد می‌پوشد یعنی نه حسینی حسینی است و نه یزیدی یزیدی، دو دل است و نمی‌داند چه کار کند. سرخ هم از رنگ خون می‌آید و رنگ سبز هم از رنگ‌های انرژی‌بخش و مثبت محسوب می‌شود با وجود اینکه در روز عاشورا امام حسین(ع) سرخ‌پوش بوده‌اند ولی در تعزیه، شبیه امام حسین(ع) سبز می‌پوشد و اینها نمادهایی است که در تعزیه اتفاق می‌افتد.
برگزاری مراسم تعزیه باعث تحکیم اعتقادات مردم می‌شود
وی برگزاری مراسم تعزیه در تحکیم اعتقادات مردم را بسیار مهم خواند و گفت: در حال حاضر بیشترین مستمعین ما در مراسم‌های تعزیه، جوانان هستند؛ بنابراین با داشتن اجراهای بیشتر در سطح کشور می‌توان بهترین تأثیرگذاری را بر ذهنیت آنان داشته باشیم و موجب گرایش جوانان به این عرصه شویم. در یکی از اجراهایی که داشتم، جوانی پیش من آمد و گفت که من اصلا در این حال و هوا نبودم و تنها با دیدن اجرای شما، خط مشی زندگی‌ام تغییر کرد و تعزیه‌خوان شدم و از این بابت خیلی خوشحالم که این هنر توانسته است چنین تغییری را در زندگی یک فرد ایجاد کند.
فرصت‌ها و تهدید‌های نوآوری در تعزیه
این تعزیه‌خوان جوان، تفاوت گرایش و علاقه‌مندی جوانان امروز به هنر شبیه‌خوانی نسبت به نسل‌های قبل را اینگونه بیان کرد: در گذشته، جوانان گرایش زیادی به دیدن تعزیه نداشتند چون این هنر در قالب سنتی خودش اجرا می‌شد؛ یعنی موسیقی تعزیه به اینگونه که الان هست، نبود و یا لباس‌های تعزیه با آب و لعاب‌های امروزی نبودند و افراد خاصی که اطراف تعزیه بودند اکثرا مسن بودند، ولی الان نوآوری‌های وارد شده در تعزیه، باعث گرایش جوانان به این هنر شده است که البته ناگفته نماند خیلی از نوآوری‌ها به این رشته لطمه زده است.
وی ادامه داد: الان تنها با یک جست‌وجوی کوچک در اینترنت و صفحات مجازی می‌توانیم در مورد ذات و ماهیت این هنر، اشخاص مطرح و برجسته آن، محل برگزاری و ... اطلاعات زیادی کسب کنیم اما در گذشته چنین نبوده است و خیلی از تعزیه‌خوان‌ها شناخته شده نبودند.
حسن‌بیگی با انتقاد از اینکه یک سری افراد وارد تعزیه شده‌اند که به دنبال وارد کردن نوآوری‌هایی هستند که در چارچوب این هنر نیست، تصریح کرد: تعزیه با نوآوری مخالفتی ندارد اما برخی با ورود به این عرصه می‌خواهند یک شبه ره صد ساله را طی کنند؛ تعزیه یک روزی خودش یک نوآوری بود یعنی این نبوده که از بطن و بنا و شالوده‌اش تعزیه بوده باشد؛ پس ما با نوآوری اصولی‌ای که هم در چارچوب سنت و هم مذهب ما باشد و لطمه‌ای به دین و هنر ما نزند، مخالف نیستیم.
تعزیه وام‌دهنده به موسیقی است
تعزیه خوان جوان کشورمان با اشاره به اینکه خود تعزیه وام دهنده به موسیقی است، گفت: برخی از تعزیه‌خوان‌ها، موسیقی‌های دست ششم و هفتم که بارها از تلویزیون پخش شده و یا موسیقی‌های ترکیه را وارد تعزیه می‌کنند؛ اینهاست که به تعزیه لطمه می‌زند.
امنیت شغلی؛ مهمترین دغدغه تعزیه‌خوانان
وی نداشتن امنیت شغلی را یکی از دغدغه‌های اصلی تعزیه‌خوان‌ها عنوان کرد و گفت: یک تعزیه‌خوان تأثیر بسزایی در رشد مذهب و آیین دارد؛ کدام یک از بازیگران به اندازه تعزیه‌خوان‌ها زحمت می‌کشند و در رشد مذهب و آیین تأثیرگذار هستند؟ اما متأسفانه هیچ‌کس سر جای خودش نیست و هیچ حمایتی از تعزیه‌خوانان از جانب دولت صورت نمی‌گیرد. تکلیف منِ تعزیه‌خوان به عنوان شخصی که در حال انجام فعالیت فرهنگی هستم بدون اینکه از دولت حقوقی داشته باشم و یا حمایت شوم در سال‌های از کارافتادگی و یا بازنشستگی چیست؟
حسن‌بیگی همچنین ضمن گلایه از مسئولان که چرا باید به خاطر فقدان مکان، در بوستان‌ها اجرای تعزیه‌خوانی داشته باشیم، اظهار کرد: همان‌طور که شاهد هستیم برای اجرای یک سری برنامه‌ها با حضور برخی از هنرمندان و خوانندگان در فرهنگ‌سراها هزینه‌های بسیاری می‌شود در صورتی که متأسفانه برای اجرای تعزیه یک تکیه و یا مکان خاصی در استان‌ها به ویژه در تهران و یا قزوین که مهد هنر تعزیه ایران است، وجود ندارد و ما مجبور هستیم گاها در بوستان‌ها که رفت‌وآمد زیاد است بدون مخاطب خاص به اجرا بپردازیم؛ یعنی یک تعزیه شخصیت ندارد آیا نباید مردم حرمت مکان و عزای امام حسین(ع) را درک کنند.
صدا و سیما بهترین ویترین برای معرفی تعزیه
وی با اشاره به نقش صدا و سیما در رشد هنر تعزیه، گفت: با اینکه هنر تعزیه ایران در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسید اما در این فاصله شاهد رشد چشمگیری در این هنر نبوده‌ایم. صدا و سیما که نماد یک ملت است چقدر در آن به پخش تعزیه و توجه به این هنر پرداخته شده است؟ با این تفاوت که در عین حال متأسفانه شاهد پخش مکرر سریال‌ها و فیلم‌های مختلفی در رسانه ملی هستیم که شاید بعضی از آنها محتوای آن چنانی هم نداشته باشند.
حسن‌بیگی با بیان اینکه ماه محرم و صفر، زمان بسیار مناسبی برای پخش تعزیه و نیز معرفی این هنر به مردم و علاقه‌مندان به این رشته است، افزود: صدا و سیما بهترین ویترین برای معرفی، ارتقاء و پیشرفت یک هنر است. با پخش تعزیه و برنامه‌هایی در معرفی این هنر آئینی نمایشی به ویژه در ایام ماه محرم و صفر می توان فرزندان کشورمان را از همان کودکی با ذات و ماهیت این هنر آشنا کرد.
تعزیه‌خوان جوان کشورمان در پاسخ به اینکه برگزاری سوگواره‌ها و جشنواره‌های آئینی چه تأثیری می‌تواند بر این هنر و رشته داشته باشد، بیان کرد: در تعزیه شاخص‌هایی داریم. باید شاخص‌های نهاد و یا سازمانی که سوگواره و جشنواره را برگزار می‌کند، مهم باشد. این شاخص‌ها از داوران و برگزارکنندگان آن، سرچشمه می‌گیرد.
وی ادامه داد: اگر سوگواره‌هایی برگزار شود که داوری آن برعهده اهل فن باشد و تمامی اهل تعزیه آنان را به رسمیت بشناسند، خیلی هم خوب است و جزء ویترین‌هایی است که باعث می‌شود مردم با تعزیه بیشتر آشنا شوند.
حرف آخر
حسن بیگی با بیان اینکه تعزیه عشق بازی است، گفت: تعزیه هنری است که در آن اندیشه سرخ اتفاق می‌افتد و باید ببینیم که راه به کجا می‌بریم و برای چه کسی دم می‌زنیم و چه رسالتی به گردن ماست. بسیاری از افراد به این نکات توجهی ندارند و صرفا از جنبه هنری به این حرفه نگاه می‌کنند ولی باید به جنبه مذهبی و معنوی آن نیز توجه داشت. حالا که وارد این هنر شدم و خدا هم عنایتی به من کرده و صدا و سیمای خوب، وقار و جذابیتی به من داده که مخالف‌خوان شوم باید به این نکته توجه کنم که چه رسالتی بر گردن من است.
فاطمه حبیبی
