بیانیه هیئت پایش عملکرد قرآنی دستگاه‌ها و نهادهای کشور در سال ۹۳

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نخستین همایش معرفی و تجلیل دستگاه‌ها و استان‌های قرآنی برتر کشور عصر روز گذشته 31 خردادماه با حضور جمع زیادی از مسئولان و مدیران قرآنی کشورمان برگزار شد.
در بخشی از این همایش، بیانیه هیئت پایش که در هفت صفحه تنظیم شده بود توسط محمد انجم‌شعاع،‌ دبیر کمیته پایش از دستگاه‌های قرآنی قرائت شد. در این بیانیه علاوه بر معرفی دستگاه‌ها و استان‌های برتر نقاط ضعف و قوت آنها نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است.
متن این بیانیه به این شرح است؛
با استعانت از خداوند متعال و در راستای تحقق بند 9 وظایف شورای توسعه فرهنگ قرآنی مبنی بر ارزیابی و نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی مندرج در ماده 4 منشور توسعه فرهنگ قرآنی، دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی از ابتدای تیرماه سال 1393، برنامه ملّی بررسی و پایش عملکرد قرآنی دستگاه‌ها و نهادهای کشور را در دو سطح ملّی و استانی با رویکرد راهبردی و حمایتی، با حضور هیئت پایش متشکل از مدیران و پیشکسوتان امور قرآنی آغاز کرد و تا اواخر بهمن ماه سال 1393 به اتمام رسانید. مهمترین هدف این برنامه بررسی راهبردی مأموریت‌ها و ظرفیت‌های قرآنی بالفعل و بالقوه دستگاه‌ها و نهادهای کشور جهت باز طراحی ساختارهای قرآنی و تقویت هم افزایی و کاهش موازی کاری‌ها بوده است که گزارش پایانی آن در قالب تحلیل وضعیت سرمایه‌های نهادی، دانشی، انسانی، ارتباطی و مالی در سه بخش نقاط قوت، ضعف و بایسته‌ها به شرح ذیل اعلام می‌شود:
الف. تحلیل وضعیت سرمایه‌های نهادی و ساختاری
1.موارد شایسته تقدیر
از آنجا که پدیداری اکثر ساختارهای قرآنی کشور به اقتضا و متناسب با نیازهای مقطعی فاقد اتقان سازمانی لازم بوده است، ضمن تأکید بر لزوم ارتقای ساختارها و تشکیلات امور قرآنی و بازیابی و انطباق آنها در منظومه تقسیم کار ملّی نظام توسعه فرهنگ قرآنی، براساس وضع موجود، دستگاه‌ها و نهادهای زیر، هر کدام در یک زمینه شایسته تکریم دانسته شدند:
1. نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به ویژه نیروی انتظامی در اجرا و اتباع از تدابیر و منویات قرآنی مقام معظم رهبری و اقدامات مؤثر در بین کارکنان ناجا در راستای طرح ملّی حفظ قرآن کریم
2. رادیو قرآن به جهت فرهنگسازی قرآنی و توسعه آموزش‌های قرآنی در عرصه رسانه
3. بنیاد شهید و امور ایثارگران به جهت توسعه فعالیت‌های قرآنی در بین ایثارگران
4. سازمان اوقاف و امور خیریه به جهت استفاده بهینه از ظرفیت بُقاع متبرکه که در راستای طرح ملّی حفظ قرآن کریم
5. سازمان تبلیغات اسلامی به جهت سازماندهی آموزش‌های عمومی و تخصصی قرآن کریم
6. مرکز طبع و نشر قرآن کریم به جهت استانداردسازی و تدوین سیاست‌های چاپ و نشر قرآن کریم
7. جهاد دانشگاهی به جهت استفاده بهینه از فضای مجازی در عرصه اطلاع رسانی
8. جامعه المصطفی(ص) العالمیه به جهت توسعه فعالیت‌های قرآنی در عرصه بین المللی
همچنین شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استانی زیر، در زمینه انسجام بخشی به فعالیت‌های قرآنی استان، شایسته تکریم شناخته شده‌اند:
9. شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان بوشهر
10. شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان اردبیل
11. شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان کردستان
12. شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان خراسان رضوی
13. شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان مرکزی
علاوه موارد فوق دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های زیر به جهت ارتقای سطح ساختار قرآنی خویش شایسته تحسین معرفی شده‌اند:
1. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت آموزش و پرورش و سازمان اوقاف و امور خیریه به جهت ارتقا یا ایجاد ساختار مستقل قرآنی بعد از تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی
2. وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به جهت ایجاد استقرار ساختار قرآنی موضوع ماده 5 مصوبه جلسه اول شورای توسعه فرهنگ قرآنی
2.نقاط ضعف
1. شکل گیری اکثر دستگاه‌های قرآنی متناسب با نیازهای مقطعی بدون انسجام و اتقان سازمانی لازم
2. به فعلیت نرسیدن ظرفیت‌های قرآنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان و حوزه‌های علمیه برادران در سال 1393
3. ضعف نسبی در شکل گیری ساختارهای قرآنی جهت هماهنگی و توسعه حوزه‌های تخصصی امور قرآنی موضوع ماده 5 مصوبه جلسه اول شورای توسعه فرهنگ قرآنی در وزارت آموزش و پرورش
4. ضعف و موازی کاری در سیاست‌گذاری، پشتیبانی و نظارت بر توسعه فعالیت‌های قرآنی ـ مردمی
5. ضعف در نظارت بر کیفیت ترجمه‌های قرآن کریم و نظارت بر مراکز چاپ و انتشار آن
6. ضعف در ساماندهی بخش اطلاع رسانی فعالیت‌های قرآنی
3. بایسته‌ها و پیشنهادها
1. لزوم بازمهندسی وظایف، مأموریت‌ها، ساختارها و تشکلات قرآنی دستگاه‌ها و نهادها(مبتنی بر وظایف مأموریت‌های موجود، جایگاه حاکمیتی، گستره جغرافیای، سابقه، ظرفیت نهادی، دانشی، انسانی، مالی و ارتباطی، شمول مخاطب) و پیشنهاد جهت رفع موازی کاری و انجام وظایف مغفول مانده
2. برنامه ریزی جهت بهبود وضعیت موجود و استفاده حداکثری از ظرفیت قرآنی وزارتخانه‌های آموزش و پرورش علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی و ورزش و جوانان و حوزه‌های علمیه خصوصاً حوزه‌های علمیه برادران
3. تسریع در ایجاد مرکز هماهنگی و توسعه آموزش عمومی قرآن کشور همراه با جذب نیروی انسانی توانمند ستادی
4. رفع موانع توسعه فعالیت‌های قرآنی خود جوش و فراگیر مردمی جهت تحقق سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری مدظلله العالی با تأکید بر تشکیل اتحادیه مدغم مردمی و تقویت و باز آرایی ساختارهای قرآنی مردمی مانند: دارالقرآن‌های سازمان بسیج مستضعفان
5. تدوین ساز و کارهای ساماندهی و نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم و ترجمه آن
6. ساماندهی اطلاع رسانی فعالیت‌های قرآنی کشور و تدوین و تصویب اصول سیاست‌ها
ب. تحلیل وضعیت سرمایه‌های دانشی
1. نقاط ضعف
1. ضعف در تولید مضامین قرآنی و نظریه پردازی مورد نیاز نظام توسعه فرهنگ قرآنی
2. ضعف در تدوین و تصویب اسناد راهبردی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی به ویژه شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی
3. ضعف در نهاد برنامه‌ریز و اجرایی فعالیت قرآنی در دستگاه‌ها و نهادها
4. ضعف سیستم‌ها و سامانه‌های اطلاعاتی توسعه فرهنگ قرآنی
2. بایسته‌ها
1. تحول در رویکردها، ساختارها، فرآیندها و روش‌های تولید دانش قرآنی کاربردی و راهبردی با تأکید بر هماهنگ سازی، فرهنگ سازی و نظام سازی قرآنی
2. تسریع در تدوین و تصویب اسناد راهبردی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی و طرح‌های جامع آن در بخش‌های مختلف
3. تأکید بر مدل برنامه ریزی راهبردی در فعالیت‌های قرآنی دستگاه‌ها و نهادها جهت کیفیت بخشی به فعالیت‌های قرآنی دستگاه‌ها و پرهیز از فعالیت‌های سطحی و یکنواخت قرآنی
4. تسریع در ایجاد ساماندهی اطلاعاتی مدیریت دانش و فعالیت‌های قرآنی کشور
5. لزوم ساماندهی و ارتقای حوزه مجلات و نشریات قرآنی
ج. تحلیل وضعیت سرمایه‌های سرمایه‌های انسانی
1. نقاط ضعف
1. ضعف در تأمین سرمایه‌های انسانی متخصص و کار آمد نظام توسعه فرهنگ قرآنی در مراکز آموزش عالی قرآنی دانشگاهی و حوزوی
2. ضعف در تربیت نیروی انسانی نظریه پرداز قرآنی به جهت ضعف مراکز مسئول
3. گسترش نامتوازن و غیر مأموریت گرای دوره‌ها و رشته‌های قرآنی و واحدهای آموزش عالی در عرصه تربیت منابع انسانی قرآنی
2. بایسته‌ها
1. بازنگری و تحول در برنامه ریزی و گسترش آموزش عالی قرآنی متناسب با نیازهای شغلی در حوزه‌های مختلف آموزشی، پژوهشی و ترویجی امور قرآنی
2.مأموریت گرایی و متناسب سازی رشته‌ها و دانشکده‌های قرآنی در منظومه الزامات و نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی به ویژه دانشکده‌های وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه
3. تعریف و تأسیس رشته‌های تخصصی جدید قرآنی به صورت بین رشته‌ای در جهت نظام سازی قرآنی
4. بازنگری در توسعه کمی رشته‌های علوم قرآن و حدیث
د. تحلیل وضعیت سرمایه‌های ارتباطی و تعاملی
1. نقاط قوت و قابل تقدیر
استقرار ساختاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی و جلسات راهبردی وابسته اعم از شوراهای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان‌ها، کمیسیون‌های تخصصی شورا و مجمع مشورتی شورا موجب تقویت روح همدلی و وفاق ملی و ارتقای سطح گفتمان راهبردی قرآنی شده و برگزاری منظم جلسات و تصویب سیاست‌های مورد نیاز برای ارتقای فعالیت‌های قرآنی و نظارت بر آنها، زمینه ساز تحقق اهداف منشور توسعه فرهنگ قرآنی در زمینه هماهنگی و هم افزایی فعالیت‌های قرآنی کشور شده است.
2. نقاط ضعف
1. ضعف در تعاملات بین دستگاهی و ایجاد ساختارهای هماهنگ کننده در برخی از مخاطبان و بخش‌های تخصصی(مانند ورزشکاران و جوانان، کارمندان،کارگران، نظامیان و اقشار تأثیر گذار)
2. مغفول ماندن ظرفیت برخی دستگاه‌ها و نهادها در منظومه تقسیم کار ملّی شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیون‌های تخصصی
3. ضعف نسبی در تشکیل جلسات شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی برخی استانها
4. ضعف در تولیت طرح ملی حفظ قرآن کریم
3. بایسته‌ها و پیشنهادها
1. بررسی و پیشنهاد توسعه یا بهبود ساختارهای هماهنگ کننده توسعه فرهنگ قرآنی در جوامع مخاطب محور
2. باز آرایی ترکیب شورا، کمیسیونها، مجمع، کار گروه‌ها و شوراهای تخصصی مبتنی بر تجارب پنج ساله اخیر و آینده مطلوب نظام توسعه فرهنگ قرآنی
3. ساماندهی فعالیت‌های قرآنی استان‌ها با مشارکت مؤثر دستگاه‌های عضو با تأکید بر تسریع در فعال سازی شوراهای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان‌ها و رفع ابهامات و موانع حقوقی استقرار آن
4. بازنگری در نحوه هماهنگی و انسجام بخشی در فرهنگ سازی قرآنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی
5.باز مهندسی ساختار قرارگاه راهبردی طرح ملی حفظ قرآن کریم
6. فعال سازی سیستم‌های نظارتی کمیسیون‌ها و شوراهای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان‌ها
ه. تحلیل وضعیت منابع مالی
1. نقاط قوت و قابل تقدیر
افزایش اعتبارات اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی با رقمی در حدود ده برابر کل اعتبارات خاص قرآنی دستگاه‌ها و نهادهای کشور و درج سالیانه آن در ردیف اعتبارات قوانین بودجه کشور از نقاط قوت منابع مالی نظام توسعه فرهنگ قرآنی در سال‌های اخیر به شمار می‌رود.
2. نقاط ضعف
1. اتکای فعالیت‌های قرآنی به منابع مالی دولتی و ضعف در تولید ثروت(خود اتکایی) و مردم اتکایی
2. عدم برخورداری دستگاه‌ها ونهادهای قرآنی دولتی وغیر دولتی از منابع مالی و اعتباری کافی
3. فقدان نظام جامع بودجه ریزی عملیاتی در امور قرآنی کشور
4. ضعف ساز و کارهای پیشنهاد و تصویب ردیف بودجه قرآنی در لوایح دولت و قوانین
5. نابرابری در تخصیص اعتبارات دستگاه‌ها و نهادها در قانون بودجه کشور
6.ضعف در فرایندهای جذب، تخصیص و توزیع اعتبارات اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی(تاخیر در تخصیص دولت، برنامه ریزی در کمیسیون‌ها و توزیع از سوی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی)
7.امکان تحت الشعاع قرار گرفتن اعتبارات خاص قرآنی دستگاه‌ها با توجه به اعتبارات اجرای منشور
8. اختصاص بخش قابل توجهی از منابع دستگاه‌های قرآنی کشور به فعالیت‌های سطحی، یکنواخت و سنتی مانند برگزاری مسابقات قرآنی
9. شفاف نبودن اعتبارات خاص قرآنی در میان اعتبارات عام فرهنگ اجتماعی دستگاه‌ها و نهادها و ضرورت تصریح به آن در قانون بودجه
3. بایسته‌ها
1. برنامه ریزی برای خود اتکایی و مردم اتکایی و گسترش سنت وقف در تأمین و ارتقای منابع مالی توسعه فرهنگ قرآنی
2. طراحی و استقرار نظام جامع بودجه ریزی عملیاتی در امور قرآنی کشور همراه با ایجاد ساز و کار سیاستگذاری و نظارت متمرکز
3. تسریع در استقرار صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی جهت بهبود فرآیندهای جذب، تخصیص و توزیع اعتبارات اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی
4. اختصاص اعتبارات اجرای منشور و اعتبارات خاص قرآنی دستگاه‌ها به برنامه‌های و فعالیت‌های مانا، روز آمد و کار شناسی شده
5. برنامه ریزی برای سوق دادن اعتبارات عام فرهنگی- اجتماعی به سمت توسعه فرهنگ قرآنی
در این مجال دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور بر خود فرض می‌داند ضمن تشکر از مسئولان، مدیران و کارشناسان محترم دستگاه‌ها، نهادها از صاحب نظرانی که در هیئت‌های پایش همراهی شایسته‌ای داشته‌اند مراتب امتنان خود را اعلام دارد.
در پایان ضمن تعظیم بر ساحت قدس قرآن کریم که ما را از مأدبۀ کریمانه حضرت سبحان متنعم ساخته، به پیشگاه نبی رحمة للعالمین درود و تحیت می‌فرستیم و به ارواح طیبه شهدا خاصه شهدای گردان‌های غواصی که فضای این ایام را با عطر حضورشان آکنده‌اند و با دستان پر مهر و بسته خویش گره از کارهای فرو بسته ما می‌گشایند سلام و صلوات نثار می‌نماییم. به همین بهانه مبارک از فرمانده محترم سپاه محمد رسول الله(ص)تهران بزرگ که درسال 1393 اقدامات ماندگاری را در ترویج فرهنگ شهادت و شناساندن شهدای قرآنی معمول داشته‌اند، تقدیر می‌کنیم.
امید اینکه این اهتمام، مرضی حضرت صاحب قرآن و نیز شریک القرآن(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قرار گرفته و این مساعی و اقدام در استواری اَقدام فعالان عرصه قرآن و رهنمونی به تعالی و ارتقای فعالیت‌های قرآنی کشور مؤثر افتد.
بمنّه و کرمه
تهران خرداد ماه 94
هیئت پایش دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی