مؤلفه‌های قرآنی زندگی ايدهآل/ 3
قرآن حزن بر گذشته و خوف از آينده را عامل دوری از زندگی ايدهآل دانسته است
گروه اجتماعی: قرآن در آيه 38 سوره «بقره» حزن بر گذشته و خوف از آينده را مانع بزرگی بر سر راه تحقق زندگی مطلوب و ايدهآل دانسته و تصريح كرده است تشديد اين دو معضل به پايه‌های زندگی اجتماعی و فردی آسيب جدی وارد می‌كند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمين «حميد بهمنی» عضو كميسيون قرآن شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، نخستين اشاره قرآن به ويژگی‌های زندگی ايدهآل را در آيه 38 سوره «بقره» عنوان كرد و گفت: خداوند در اين آيه می‌فرمايد «قُلْنَا اهْبِطُواْ مِنْهَا جَمِيعًا فَإِمَّا یَأْتِیَنَّكُم مِّنِّی هُدًى فَمَن تَبِعَ هُدَایَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ فرموديم جملگى از آن فرود آييد پس اگر از جانب من شما را هدايتى رسد آنان كه هدايتم را پيروى كنند بر ايشان بيمى نيست و غمگين نخواهند شد.»
وی در توضيح بيشتر اين آيه افزود: آيه مذكور زمانی نازل شد كه حضرت آدم و حوا به دستور خداوند از بهشت به زمين رانده شدند و با استناد به اين آيه نخستين سفارشی كه خداوند به آنها كرد پرهيز از دو عنصر خوف و حزن در زندگی بود كه می‌تواند زمينه تحقق زندگی ايدهآل را از فرد سلب كند.
عضو شورای پژوهشی مركز فرهنگ و معارف قرآن در ادامه تصريح كرد: بر اساس آنچه در قرآن آمده، خوف نسبت به آينده و حزن نسبت به حوادثی است كه در گذشته رخ داده است و در همين راستا چنانچه فرد بتواند اين دو مؤلفه كليدی را از زندگی خود حذف كند در راهی قدم برمی‌دارد كه منتهی به كسب زندگی مطلوب می‌شود.
حجت‌الاسلام بهمنی با اشاره به اينكه افسردگی شايع‌ترين و گسترده‌ترين بيماری دنيای حاضر است، اظهار كرد: غصه خوردن برای آنچه از دست رفته (حزن) و بيمناك بودن برای آنچه قرار است در آينده اتفاق بيفتد (خوف) نه تنها افسردگی را تشديد می‌كند بلكه به همان نسبت شانس بهره‌مندی از زندگی ايدهآل را از فرد می‌گيرد.
وی با اشاره به اينكه بيماری افسردگی به‌زعم دانشمندان و محققان عرصه روانشناسی از همين خوف و حزن سرچشمه می‌گيرد، اظهار كرد: اگر جوانی بخواهد از حق طبيعی خود كه همان زندگی كردن مطلوب است، برخوردار باشد بايد از اين دو آسيب فاصله بگيرد چراكه حذف كردن خوف و حزن در زندگی همسو با شادابی، ابتكار عمل، پويايی و ساير ويژگی‌های مثبت است.
در ادامه اين گفت‌وگو بهمنی به چگونگی زدودن دو عنصر خوف و حزن در مقاطع مختلف زندگی اشاره كرد و با استناد به آيه‌ای از قرآن راه‌حل آن را ارائه كرد.
اين پژوهشگر قرآن در اين‌باره گفت: بر اساس تحقيقاتی كه من در همين زمينه انجام داده‌ام قرآن در ذيل آيه 112 سوره «بقره» كه می‌فرمايد «بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ آرى هر كس كه خود را با تمام وجود به خدا تسليم كند و نيكوكار باشد پس مزد وى پيش پروردگار اوست و بيمى بر آنان نيست و غمگين نخواهد شد» در واقع راهكار فاصله گرفتن از خوف و حزن در زندگی را بيان می‌كند و برای جوانی كه دغدغه معيشت، ازدواج، تحصيل، كار و... را دارد مسير مطمئنی را در نظر می‌گيرد.
وی با اشاره به اينكه هنر رسانه‌های مختلف می‌تواند اين راهكار قرآن را برای افراد درونی كند، افزود: اگر من روزی با جوانی برخورد كنم و با چنين پرسشی مبنی بر اينكه چگونه می‌توان زندگی ايده‌آلی را برای خود فراهم كرد مواجه شوم به دليل تأثير كلام مستقيم بهتر می‌توان اين شاخصه‌ها را برای او توضيح داد و در همين مسير اين كار بايد توسط رسانه‌ها و با پشتوانه هنر آنها انجام شود.
عضو هيئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی تصريح كرد: در واقع خداوند با آوردن «بَلَى» در ابتدای آيه بر اين امر تأكيد می‌كند كه تنها راه برای كسب زندگی ايدهآل تسليم شدن تمام شخصيت فرد به امر ايزدی و در عين حال احسان و خوبی كردن است و در ادامه آيه اجر و پاداش چنين فردی را به دليل عظيم بودن تنها در نزد خودش تعريف می‌كند.
وی مصاديق خوبی و احسان را در رئوس مختلفی ارزيابی كرد و گفت: يكی از بزرگترين خوبی‌هايی كه انسان می‌تواند بكند، صدقه دادن در عين فقير بودن است كه در قالب آيه 262 سوره «بقره» نيز به آن اشاره می‌كند و می‌گويد «الَّذِينَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِيلِ اللّهِ ثُمَّ لاَ یُتْبِعُونَ مَا أَنفَقُواُ مَنًّا وَلاَ أَذًى لَّهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مىكنند، سپس در پى آنچه انفاق كردهاند، منّت و آزارى روا نمىدارند، پاداش آنان برايشان نزد پروردگارشان (محفوظ) است، و بيمى بر آنان نيست و اندوهگين نمىشوند.»
عضو كميسيون قرآن شورای عالی انقلاب فرهنگی در تشريح آيه مذكور تصريح كرد: شناختن راه خدا كه نيازمند همت فرد است و منت نداشتن بر آنچه انفاق به او تعلق گرفته از جمله شروطی است كه برای تحقق زندگی ايدهآل لازم است.
وی در پاسخ به اين پرسش كه «آيا در جامعه كنونی دغدغه جوان امروز تلاش برای تحقق اين آيات است يا نه؟» گفت: زمانی كه در مورد ويژگی‌های زندگی ايدهآل تحقيق می‌كنم، اين ادعا بر من ثابت می‌شود كه اين دغدغه در جوانان وجود دارد.
در ادامه اين گفت‌وگو خبرنگار ايكنا گفت: در سايت‌های مختلفی كه برای جمع‌آوری اطلاعات راجع به سوژه مؤلفه‌های قرآنی زندگی ايدهآل به آنها مراجعه كرديم، تقابل قابل لمسی ميان مفاهيم مدنظر قرآن و راهكارهای منطبق بر علم روانشناسی بود به‌گونه‌ای كه در مورد نخست ويژگی‌ها بسيار خشك و رسمی و در مورد بعدی راهكارهای بسيار عاميانه و ساده ارائه شده بود، بر اين اساس آيا شما فكر نمی‌كنيد ادامه‌دار بودن اين روند منجر به كم‌رنگ شدن آموزه‌های دينی و قرآنی در زندگی افراد شود؟
حجت‌الاسلام‌والمسلمين بهمنی در پاسخ به اين پرسش تصريح كرد: من اين احساس را ندارم و علت اين امر را تجاربی می‌دانم كه در اين راستا كسب كرده‌ام.
وی افزود: من هم در دوران جوانی كتاب‌هايی مانند «هفت گام به سوی پيروزی» و... را كه متعلق به روانشناسان خارجی بود، مطالعه می‌كردم اما به دليل اينكه همزمان نظرات قرآن را نيز در اين باره جويا می‌شدم خيلی زود متوجه كم‌عمق بودن مضامين مورد نظر اين قبيل كتاب‌ها شدم و در حال حاضر هم به جوانان همين توصيه را می‌كنم.
عضو شورای پژوهشی مركز فرهنگ و معارف قرآن درباره اينكه آيا به كار بستن اين قبيل آموزه‌ها نيازمند تدبير رسانه‌ها يا تلاش فردی است، با تأكيد بر اينكه من مطمئن نيستم مفاهيم قرآنی آنگونه كه بايد منتقل شوند، به آيه 106 سوره «اسرا» كه می‌فرمايد «وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِيلًا؛ و قرآنى [با عظمت را] بخش بخش [بر تو] نازل كرديم تا آن را به آرامى به مردم بخوانى و آن را به تدريج نازل كرديم» اشاره كرد.
نظر پايانی اين پژوهشگر قرآنی اين بود كه من نمی‌دانم كه كمبود شيوه داريم يا كمبود كارشناس، تنها تأكيد اين نكته ضروری است كه برای درك آنچه قرآن و دين تأكيد می‌كنند، لازم است آرام آرام در مفاهيم آنها تدبير شود.
وی در توضيح بيشتر اين آيه افزود: آيه مذكور زمانی نازل شد كه حضرت آدم و حوا به دستور خداوند از بهشت به زمين رانده شدند و با استناد به اين آيه نخستين سفارشی كه خداوند به آنها كرد پرهيز از دو عنصر خوف و حزن در زندگی بود كه می‌تواند زمينه تحقق زندگی ايدهآل را از فرد سلب كند.
عضو شورای پژوهشی مركز فرهنگ و معارف قرآن در ادامه تصريح كرد: بر اساس آنچه در قرآن آمده، خوف نسبت به آينده و حزن نسبت به حوادثی است كه در گذشته رخ داده است و در همين راستا چنانچه فرد بتواند اين دو مؤلفه كليدی را از زندگی خود حذف كند در راهی قدم برمی‌دارد كه منتهی به كسب زندگی مطلوب می‌شود.
حجت‌الاسلام بهمنی با اشاره به اينكه افسردگی شايع‌ترين و گسترده‌ترين بيماری دنيای حاضر است، اظهار كرد: غصه خوردن برای آنچه از دست رفته (حزن) و بيمناك بودن برای آنچه قرار است در آينده اتفاق بيفتد (خوف) نه تنها افسردگی را تشديد می‌كند بلكه به همان نسبت شانس بهره‌مندی از زندگی ايدهآل را از فرد می‌گيرد.
وی با اشاره به اينكه بيماری افسردگی به‌زعم دانشمندان و محققان عرصه روانشناسی از همين خوف و حزن سرچشمه می‌گيرد، اظهار كرد: اگر جوانی بخواهد از حق طبيعی خود كه همان زندگی كردن مطلوب است، برخوردار باشد بايد از اين دو آسيب فاصله بگيرد چراكه حذف كردن خوف و حزن در زندگی همسو با شادابی، ابتكار عمل، پويايی و ساير ويژگی‌های مثبت است.
در ادامه اين گفت‌وگو بهمنی به چگونگی زدودن دو عنصر خوف و حزن در مقاطع مختلف زندگی اشاره كرد و با استناد به آيه‌ای از قرآن راه‌حل آن را ارائه كرد.
اين پژوهشگر قرآن در اين‌باره گفت: بر اساس تحقيقاتی كه من در همين زمينه انجام داده‌ام قرآن در ذيل آيه 112 سوره «بقره» كه می‌فرمايد «بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ آرى هر كس كه خود را با تمام وجود به خدا تسليم كند و نيكوكار باشد پس مزد وى پيش پروردگار اوست و بيمى بر آنان نيست و غمگين نخواهد شد» در واقع راهكار فاصله گرفتن از خوف و حزن در زندگی را بيان می‌كند و برای جوانی كه دغدغه معيشت، ازدواج، تحصيل، كار و... را دارد مسير مطمئنی را در نظر می‌گيرد.
وی با اشاره به اينكه هنر رسانه‌های مختلف می‌تواند اين راهكار قرآن را برای افراد درونی كند، افزود: اگر من روزی با جوانی برخورد كنم و با چنين پرسشی مبنی بر اينكه چگونه می‌توان زندگی ايده‌آلی را برای خود فراهم كرد مواجه شوم به دليل تأثير كلام مستقيم بهتر می‌توان اين شاخصه‌ها را برای او توضيح داد و در همين مسير اين كار بايد توسط رسانه‌ها و با پشتوانه هنر آنها انجام شود.
عضو هيئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی تصريح كرد: در واقع خداوند با آوردن «بَلَى» در ابتدای آيه بر اين امر تأكيد می‌كند كه تنها راه برای كسب زندگی ايدهآل تسليم شدن تمام شخصيت فرد به امر ايزدی و در عين حال احسان و خوبی كردن است و در ادامه آيه اجر و پاداش چنين فردی را به دليل عظيم بودن تنها در نزد خودش تعريف می‌كند.
وی مصاديق خوبی و احسان را در رئوس مختلفی ارزيابی كرد و گفت: يكی از بزرگترين خوبی‌هايی كه انسان می‌تواند بكند، صدقه دادن در عين فقير بودن است كه در قالب آيه 262 سوره «بقره» نيز به آن اشاره می‌كند و می‌گويد «الَّذِينَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِيلِ اللّهِ ثُمَّ لاَ یُتْبِعُونَ مَا أَنفَقُواُ مَنًّا وَلاَ أَذًى لَّهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مىكنند، سپس در پى آنچه انفاق كردهاند، منّت و آزارى روا نمىدارند، پاداش آنان برايشان نزد پروردگارشان (محفوظ) است، و بيمى بر آنان نيست و اندوهگين نمىشوند.»
عضو كميسيون قرآن شورای عالی انقلاب فرهنگی در تشريح آيه مذكور تصريح كرد: شناختن راه خدا كه نيازمند همت فرد است و منت نداشتن بر آنچه انفاق به او تعلق گرفته از جمله شروطی است كه برای تحقق زندگی ايدهآل لازم است.
وی در پاسخ به اين پرسش كه «آيا در جامعه كنونی دغدغه جوان امروز تلاش برای تحقق اين آيات است يا نه؟» گفت: زمانی كه در مورد ويژگی‌های زندگی ايدهآل تحقيق می‌كنم، اين ادعا بر من ثابت می‌شود كه اين دغدغه در جوانان وجود دارد.
در ادامه اين گفت‌وگو خبرنگار ايكنا گفت: در سايت‌های مختلفی كه برای جمع‌آوری اطلاعات راجع به سوژه مؤلفه‌های قرآنی زندگی ايدهآل به آنها مراجعه كرديم، تقابل قابل لمسی ميان مفاهيم مدنظر قرآن و راهكارهای منطبق بر علم روانشناسی بود به‌گونه‌ای كه در مورد نخست ويژگی‌ها بسيار خشك و رسمی و در مورد بعدی راهكارهای بسيار عاميانه و ساده ارائه شده بود، بر اين اساس آيا شما فكر نمی‌كنيد ادامه‌دار بودن اين روند منجر به كم‌رنگ شدن آموزه‌های دينی و قرآنی در زندگی افراد شود؟
حجت‌الاسلام‌والمسلمين بهمنی در پاسخ به اين پرسش تصريح كرد: من اين احساس را ندارم و علت اين امر را تجاربی می‌دانم كه در اين راستا كسب كرده‌ام.
وی افزود: من هم در دوران جوانی كتاب‌هايی مانند «هفت گام به سوی پيروزی» و... را كه متعلق به روانشناسان خارجی بود، مطالعه می‌كردم اما به دليل اينكه همزمان نظرات قرآن را نيز در اين باره جويا می‌شدم خيلی زود متوجه كم‌عمق بودن مضامين مورد نظر اين قبيل كتاب‌ها شدم و در حال حاضر هم به جوانان همين توصيه را می‌كنم.
عضو شورای پژوهشی مركز فرهنگ و معارف قرآن درباره اينكه آيا به كار بستن اين قبيل آموزه‌ها نيازمند تدبير رسانه‌ها يا تلاش فردی است، با تأكيد بر اينكه من مطمئن نيستم مفاهيم قرآنی آنگونه كه بايد منتقل شوند، به آيه 106 سوره «اسرا» كه می‌فرمايد «وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِيلًا؛ و قرآنى [با عظمت را] بخش بخش [بر تو] نازل كرديم تا آن را به آرامى به مردم بخوانى و آن را به تدريج نازل كرديم» اشاره كرد.
نظر پايانی اين پژوهشگر قرآنی اين بود كه من نمی‌دانم كه كمبود شيوه داريم يا كمبود كارشناس، تنها تأكيد اين نكته ضروری است كه برای درك آنچه قرآن و دين تأكيد می‌كنند، لازم است آرام آرام در مفاهيم آنها تدبير شود.
