گنجی که حوزه‌های علمیه از دست داد/ مروری بر آثار علامه حسنزاده آملی
حجت‌الاسلام والمسلمین امین رصاف، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم، مرحوم علامه حسنزاده آملی را عالمی فیلسوف، فقیه و عارف توصیف کرد و افزود: حقیقتاً ایشان یکی از ذخایر بزرگ حوزوی بودند که آثارشان در علوم مختلف یک گنجینه است.
حجت‌الاسلام والمسلمین امین رصاف، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، ضمن تسلیت رحلت جان‌گداز علامه حسنزاده آملی، ایشان را عالمی فیلسوف، فقیه و عارف توصیف کرد و گفت: حقیقتاً ایشان یکی از ذخایر بزرگ حوزوی بودند که آثارشان در علوم مختلف یک گنجینه است.
وی با بیان اینکه برخی از بزرگان بخشی از کتابخانه خود را به آثار علامه حسنزاده آملی اختصاص داده‌اند، افزود: آن عالم ربانی در زمینه عرفان، فلسفه، ریاضیات و نجوم واقعاً صاحب نظر بودند. شخصیتی بسیار جاذب و عمیق داشتند.
رصاف با تصریح اینکه توصیه‌های اخلاقی و عرفانی علامه حسنزاده آملی به صورت کتاب هم درآمده است که بسیار می‌تواند در رشد معنوی انسان تأثیرگذار باشد، گفت: ایشان به معنی واقعی یک انسان مخلص و حکیم بودند که در عرصه علم بسیار تلاش می‌کردند و از همان دوران نوجوانی و جوانی حرارت علم‌آموزی در ایشان فوق‌العاده بود و هم از لحاظ معنوی و سیر و سلوک الهی که بسیار اهل مراقبه و دقت در مسائل معنوی بودند که فرمودند جان به لب رسید تا جام به لب رسید.
عضو جامعه اساتید حوزه‌های علمیه فارس با تأکید بر اینکه توصیه‌های علامه حسنزاده آملی بسیار گره‌گشاست، گفت: سزاوار است که نسل جدید از آثار این حکیم بزرگ خود را محروم نکنند. ایشان در محضر بزرگانی همچون علامه طباطبایی و مرحوم الهی قمشه‌ای هم بهره‌های فراوانی برده‌اند و آثاری که به جا گذاشتند بسیار عمیق است و واقعاً می‌تواند منشأ تحول در انسان شود.
رصاف یکی دیگر از ویژگی‌های بسیار خوب آن عالم ربانی را بحث ولایت‌مداری برشمرد و افزود: ایشان چهره‌ای بودند که همواره با متانت از رهبر معظم انقلاب و انقلاب دفاع می‌کردند. جملاتی که ایشان در وصف رهبری دارد، واقعاً جملات عجیبی است و سزاوار است که به عنوان یک الگو ایشان را به نسل جوان و جدیدمان نشان دهیم و نسل جدید بتواند این قله‌ها را ببیند و به سمت آن‌ها حرکت کند.
مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم با ابراز تأسف دوباره از رحلت آن عالم ربانی گفت: مانند علامه حسنزاده آملی بسیار کم است و ارتحال ایشان حقیقتاً ثلمه‌ای بزرگ برای حوزه‌های علمیه بود و امیدواریم خداوند ایشان را مورد غفران خود قرار دهد و به لطف خودش زمینه‌ای ایجاد کند که امثال ایشان در جامعه ما زیاد شوند و نسل جدیدمان بتوانند افکار و اندیشه‌ها و احساسات خود را از ایشان یاد بگیرند و با الگوگرفتن از لحاظ فکری و احساسی خود را تطبیق دهند.
وی جملات بزرگان را درباره علامه حسنزاده آملی یادآور شد و گفت: علامه طباطبایی درباره علامه حسنزاده فرمودند حسنزاده را کسی نشناخت جز امام زمان(عج). چنین شخصیتی با چنین فضیلتی در رابطه با رهبری نیز فرمودند باید گوشتان به فرمان ایشان باشد چون گوش ایشان به فرمان حضرت خاتم‌الانبیاست.
رصاف در بخش دیگری از سخنان خود برخی از آثار مرحوم علامه حسنزاده آملی در عرفانی، فلسفی، کلامی، تفسیری، روایی، رجالی، فقهی و ادبی برشمرد و گفت: در موضوعات عرفانی ایشان دارای آثاری چون الهی‌نامه، تصحیح رساله مکاتبات، تصحیح و تعلیق تمهید القواعد، تصحیح و تعلیق رساله تحفه الملوک، تصحیح و تعلیق شرح فصوص خوارزمی، تصحیح و تعلیق شرح فصوص قیصری، رساله انّه الحق، رساله‌ای در سیر و سلوک، رساله لقاءالله، رساله مفاتیح‌المخازن، رساله نور علی نور در ذکر و ذاکر و مذکور، شرح طائفه‌ای از اشعار و غزلیات حافظ، شرح فصوص الحکم، عرفان و حکمت متعالیه، قرآن و عرفان و برهان از هم جدایی ندارد، کلمه علیا در توقیفیت اسماء، مشکات القدس علی مصباح‌الأنس، منشئات، وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، ولایت تکوینی و دروس معرفت نفس (153 درس در نفس‌شناسی) بودند.
مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم با اشاره به آثار فلسفی آن عالم ربانی ادامه داد: الاصول الحکمیه، الحجج البالغه علی تجرد النفس الناطقه، النور المتجلّی فی الظّهور الظّلّی، ترجمه و تعلیق الجمع بین الرّأیین، ترجمه و شرح سه نمط آخر اشارات، تصحیح و تعلیق شفا، تصحیح و تعلیق اشارات، تقدیم و تصحیح و تعلیق آغاز و انجام، تقدیم و تعلیق راسله اتحاد عاقل به معقول، دررالقلائد علی غررالفرائد، دروس اتحاد عاقل به معقول، رساله اعتقادات، رساله العمل الضابط فی الرّابطی و الرابط، رساله‌ای در اثبات عالم مثال، رساله جعل، رساله رؤیا، رساله مثل، رساله نفس الأمر، رساله نهج الولایه، رساله فی التضّادّ، صد کلمه، عیون مسائل نفس و سرح العیون فی شرح العیون، گشتی در حرکت، گنجینه گوهر روان، معرفت نفس، مفاتیح الأسرار لسلّاک الاسفار، من کیستم، نثرالدّراری علی نظم اللئالی و نصوص الحکم بر فصوص الحکم از جمله آثار فلسفی ایشان هستند.
وی تقدیم و تصحیح و تعلیق رساله قضا و قدر محمد دهدار، تقدیم و تصحیح و تعلیق کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، رساله حول الرؤیه، رساله خیر الاثر در رد جبر و قدر، رساله فی‌الامامه و فصل‌الخطاب فی عدم تحریف الکتاب ربّ‌الارباب را آثار کلامی علامه حسنزاده آملی برشمرد.
به گفته رصاف، آثار تفسیری ایشان شامل انسان و قرآن و تصحیح خلاصه تفسیر المنهج الصادقین و آثار روایی هم شامل انسان کامل از دیدگاه نهج‌البلاغه، تصحیح سه کتاب ابی الجعد، نثراللئالی، طبّ الائمه، تصحیح نهج‌البلاغه، تکمله منهاج البراعه، رساله‌ای در اربعین، شرح چهل حدیث در معرفت نفس و مصادر و مآخذ نهج‌البلاغه، آثار رجالی هم شامل اضبط المقال فی ضبط اسماء الرجال، وجیزه‌ای در ترجمه و شرح زندگی علامه طباطبایی قدس سرّه، آثار فقهی شامل تعلیقات علی العروه الوثقی و مجیزه‌ای در مناسک حج بوده است.
وی همچنین با اشاره به بعد علمی آن عالم ربانی، آثار ریاضی و هیئت ایشان را برشمرد و گفت: استخراج جداول تقویم، تصحیح و تعلیق اکر مانالاوس، تصحیح و تعلیق الدّر المکنون و الجوهر المصون، تصحیح و تعلیق تحریر اقلیدس، تصحیح و تعلیق تحریر اکر ثاوذوسیوس، تصحیح و تعلیق تحریر مجسطی، تصحیح و تعلیق تحریر مساکن ثاوذوسیوس، تصحیح و تعلیق شرح بیرجندی بر بیست باب، تصحیح و تعلیق شرح بیرجندی بر زیج الغ بیک، تصحیح و تعلیق شرح چغمینی، تعلیقه بر رساله قبله مولی مظفر، دروس معرفت اوفاق، دروس معرفه الوقت و القبله، دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی، رساله‌ای پیرامون فنون ریاضی، رساله‌ای در مطالب ریاضی، رساله ظلّ، رساله میل کلی، رساله تعیین سمت قبله مدینه، رساله تکسیر دائره، رساله فی الصبح و الشفق، رساله فی تعیین البعد بین المرکزین و الاوج، شرح زیج بهادری، شرح قصیده کنوزالاسماء و سی فصل در دائره هندیه آثار آن علامه روحانی هستند.
رصاف اظهار کرد: در بخش ادبی هم آثار ایشان شامل دیوان اشعار، امثال طبری، تصحیح کلیله و دمنه، تصحیح گلستان سعدی، تصحیح و اعراب اصول کافی، تعلیقه بر باب توحید حدیقه الحقیقه، تعلیقه بر قسمت معانی مطوّل، دیوان اشعار (کتاب «تنظیم و تصحیح دیوان اشعار علامه حسنزاده آملی» مجموعه‌ای است از اشعار وی که توسط سید سعید هاشمی جمع‌آوری شده و انتشارات «الف. لام. میم» آن را منتشر کرده‌است)، قصیده ینبوع الحیات، مصادر اشعار منسوب به امیرالمؤمنین(ع) و تقدیم و تصحیح و تعلیق نصاب‌الصبیان هستند.
مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم در پایان گفت: همچنین علامه حسنزاده آملی دارای آثار متفرقه‌ای چون تقدیم و تصحیح و تعلیف خزائن، ده رساله فارسی، کشکول، مجموعه مقالات، مصاحبات، هزار و یک نکته، هزار و یک کلمه و رساله رموز کنوز بودند.
انتهای پیام
