واکاوی تطبیقی تفسیر واژه «رابطوا» در دوفصلنامه مطالعات تفسیر تطبیقی

به گزارش ایکنا، شانزدهمین شماره دوفصلنامه مطالعات تفسیر تطبیقی به صاحب امتیازی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم منتشر شد.

«مطالعه تطبیقی رابطه «رؤیت برهان رب» با «مخلصین» در آیه 24 سوره یوسف از منظر تفسیری فریقین»، «بررسی جنبه‌های نمایشی داستان گاو بنی‌اسراییل در منابع تفسیری»، «بررسی اختلافات تفسیری فریقین درباره آیات تشریعی حوزه نکاح»، «بررسی تطبیقی ارتباط الفاظ با معانی در قرآن کریم با تأکید بر تفاسیر؛ مجمع‌‌البیان، المیزان و تسنیم»، «واکاوی تطبیقی تفسیر واژه «رابطوا» از منظر علامه طباطبایی و مفسران معاصر اهل سنت» از جمله مقالاتی است که در این شماره انتشار یافته است.

در چکیده مقاله «مطالعه تطبیقی رابطه «رؤیت برهان رب» با «مخلصین» در آیه 24 سوره یوسف از منظر تفسیری فریقین» آمده است: «تفاوت در روش‌های تفسیری از موضوعاتی است که در تفاوت پاسخ‌های مفسران به سؤالات پیرامون آیات قرآن کریم تأثیرگذار است. از این جهت تطبیق تفاسیر در فهم بهتر از مراد برخی آیات قرآن مورد توجه است. یکی از سؤالاتی که در آیه‌ی 24 سوره یوسف مورد توجه قرار می‌گیرد، چیستی «برهان رب» است که حضرت یوسف با رؤیت آن از گناه به دور ماند و ارتباط آن با عبارت «مخلَصین» است که در انتهای آیه آمده است. مقاله حاضر در تلاش است تا با استفاده از تطبیق چند تفسیر از فریقین که از نظر روش تفسیر با یکدیگر تفاوت دارند، به ارزیابی پاسخ هر یک از تفاسیر به سؤال مذکور با در نظر گرفتن روش تفسیری بپردازد. در این مقاله از تفاسیر شیعه مجمع‌البیان، نورالثقلین، الکاشف و المیزان و از تفاسیر اهل سنت درالمنثور، کشّاف، المنیر و التحریر و التنویر انتخاب شده است. یکی از نتایج مقاله حاضر ویژگی‌ تفسیر المیزان در پاسخی است که به رابطه‌ی «برهان رب» و «مخلَصین» نسبت به دیگر تفاسیر داده است و ارتباط این دو را بیان می‌نماید در حالی که در برخی دیگر از تفاسیر ارتباطی میان این دو عبارت برقرار نکرده‌اند و یا ارتباط آن به خوبی بیان نشده است.»

در طلیعه مقاله «بررسی اختلافات تفسیری فریقین درباره آیات تشریعی حوزه نکاح» آمده است: «با توجه به اختلافات تفسیری که در حوزه آیات الأحکام نکاح در دیدگاه فریقین وجود دارد، مقاله پیش رو بر اساس پرسش پیرامون مصادیق اختلافات تفسیری در حوزه مذکور با رویکرد تطبیقی سامان یافته است.آیات الأحکام نکاح حول محورهای مشروعیت، محرمات و لوازم و توابع آن احصاء می‌شوند و در هر یک از محورها و موضوعات مذکور، اختلافات متعددی نیز قابل دستیابی است. این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی بوده و گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه‌ای صورت گرفته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در بحث مشروعیت، فریقین در جواز ازدواج موقت اختلاف دارند به طوری که امامیه قائل به جواز و معظم اهل سنت قائل به عدم جواز آن می‌باشند. در محرمات نکاح، دیدگاه‌های مربوط به ایجاد رحم از طریق وطی نامشروع و ازدواج با زنان اهل کتاب متفاوت است و در لوازم و توابع نکاح، مباحث مهریه و مقدار آن، پرداخت متاع و نفقه و همچنین موضوع نگاه خصوصا نگاه به مخطوبه و برخی از احکام وطی، اختلافی است.»

در طلیعه مقاله «واکاوی تطبیقی تفسیر واژه «رابطوا» از منظر علامه طباطبایی و مفسران معاصر اهل سنت» می‌خوانیم: «توجه به خوانش اجتماعی آیات قرآن کریم و تأثیر فراگیر آن در جامعه اسلامی، از رویکردهای اساسی برخی تفاسیر معاصر در سده اخیر است. پژوهش حاضر به روش تطبیقی و شیوه تحلیلی_توصیفی، دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی و مفسران معاصر اهل سنت را درباره واژه «رابطوا» در آیه 200 سوره آل‌عمران از آیات مهم اجتماعی قرآن است، به بوته نقد و بررسی گذاشته است. به نظر معاصران اهل‌ سنت، «رابطوا» به معنای مطلق آمادگی نظامی؛ مرزداری زمینی و فکری؛ رفت‌وآمد به مساجد و انتظار نماز پس از نماز‌ است؛ درحالی‌که علامه طباطبایی، تحلیلی اجتماعی از «رابطوا» ارائه نموده و این واژه را به معنای مرابطه اسلامی و ارتباط تمامی افراد، در جمیع شئون زندگی اجتماعی می‌داند. ضرورت و سؤال اصلی تحقیق آن است که کدام‌یک از دو دیدگاه یادشده، به تبیین نقش اجتماعی این آیه و به‌خصوص واژه «رابطوا» کمک می‌کند؟ با تطبیق دیدگاه‌ها، ذکر روایات تفسیری انتظار نماز بعد از نماز و همچنین رفت‌وآمد به مساجد، به‌عنوان نقاط اشتراک و تحلیل اجتماعی علامه درباره مرابطه اسلامی در مقابل تعیین مصادیق یادشده از سوی معاصران اهل سنت، نقطه افتراق نظر مفسران مذکور است. نتیجه آنکه بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و بررسی هم‌نشینی واژگان، بهترین تفسیر، همان مرابطه اسلامی به معنای ارتباط امت اسلامی در جمیع شئون زندگی اجتماعی است که با استفاده از روایات در استنباطی بدیع، باید محور شکل‌گیری آن امامت و جایگاه تجلی آن مسجد باشد.»