هلند و آغاز پروسه عذرخواهی از برده‌داری در اروپا

به گزارش ایکنا به نقل از NBC، پاتریک اسمیت، خبرنگار و نویسنده در یادداشتی که در وب سایت این شبکه تلویزیونی منتشر شد در مورد عذرخواهی پادشاه هلند از برده‌داری امپراطوری هلند در گذشته نوشت: هنگامی که پادشاه هلند ویلم الکساندر در روز شنبه (اول جولای) صد و شصتمین سالگرد لغو برده‌داری در کشور را گرامی داشت، به طور گسترده انتظار می‌رفت که به خاطر تجارت برده امپراتوری هلند عذرخواهی کند.

سنگینی تاریخ بر شاه تحمیل می‌شود. چندین دهه است که مبارزان مستعمره‌های هلندی در کارائیب از این کشور خواسته‌اند تا بابت تجارت وحشیانه و سیستماتیک جان انسان‌ها در قرن هفدهم و هجدهم عذرخواهی کند و غرامت بپردازد.

حسابرسی هلند با گذشته خود در حالی صورت می‌گیرد که برخی در اروپا با واقعیت‌های تاریخ بی‌رحمانه استعماری و برده‌داری خود دست و پنجه نرم می‌کنند. عذرخواهی‌ای که به طور گسترده‌ای انتظار می‌رود، باعث فشار بر خانواده‌های سلطنتی بریتانیا، بلژیک و دیگر کشورهای اروپایی سابق برده‌دار برای انجام همین کار خواهد شد. در دسامبر، مارک روته، نخست‌وزیر، از طرف دولت هلند از نوادگان مردم برده عذرخواهی کرد.

در 15 ژوئن، وسعت بردگی استعماری هلند در یک مطالعه دانشگاهی جدید با بودجه دولت به نام دولت و برده‌داری (State and Slavery) آشکار شد که از نظر قانونی داستان چگونگی تبدیل این کشور کوچک دریای شمال را به یک اقتصاد پیشرو استثماری و کار اجباری در جهان بیان می‌کند.

بر اساس این مطالعه، شبکه گسترده و پرسود قاچاق انسان هلند شاهد سرقت صدها هزار نفر از مردم آفریقا و فروخته شدن در دریای کارائیب و شرق آسیا بود؛ چیزی که طبق این مطالعه تاکنون به طور گسترده شهروندان این کشور از آن اطلاع نداشتند. این حقیقت با تصویر محبوب هلند به عنوان یک دموکراسی چند فرهنگی و بردبار با خانواده سلطنتی مدرن دوچرخه‌سوار مطابقت ندارد.

این مطالعه همچنین توضیح می‌دهد که چگونه اجداد پادشاه، بدون هیچ سرمایه‌گذاری، معادل 600 میلیون دلار از تجارت برده کسب کردند.

بر اساس گزارش State and Slavery، در اوج تجارت برده در قرن هفدهم و هجدهم، سالانه بیش از 1000 برده به سورینام برده شده تا در مزارع قند کار کنند. این مطالعه نشان داد که بیش از 90 درصد از جمعیت در آن زمان این مستعمره آمریکای جنوبی به بردگی گرفته شده بودند و شرایط آنقدر سخت بود که تعداد تولدها هرگز از تعداد مرگ و میرها بیشتر نبود.

مردم هنوز از حقیقت باخبر نیستند

یکی از ویراستاران این مطالعه، استر کپتین (Esther Captain)، کارشناس مؤسسه سلطنتی مطالعات جنوب شرق آسیا و کارائیب، در شهر لیدن هلند، گفت: یافته‌های این مطالعه بسیاری را در هلند، از جمله کسانی که نسخه‌های قبلی را خوانده‌اند، شگفت‌زده کرده است.

او در مصاحبه‌‌ای تلفنی به NBC News گفت: من شوکه شدم زیرا شما فرض می‌کنید که عموم مردم این مسائل را می‌دانند اما اینطور نیست. فکر می‌کنم این به این واقعیت مربوط می‌شود که این مقابل تصویر ما از خود قرار می‌گیرد. ما عادت داشتیم خود را بردبار، دمکراتیک و روشن‌فکر به دیگران عرضه کنیم و من فکر می‌کنم که این تصویر ما از خود را به چالش می‌کشد و باعث آسیب می‌شود.

کلیسا، نیروی دریایی و خانواده سلطنتی هر کدام در قاچاق انسان حدود 600 هزار نفر، عمدتاً به سورینام و جزایر آنتیل در دریای کارائیب، نقش داشتند. نسل‌های متوالی در این چرخه اغلب مرگبار بردگی متولد شدند.

صاحبان مزارع خود را با خواندن، نوشتن، ورزش و سایر فعالیت‌های اوقات فراغت مشغول می‌کردند، در حالی که کارگران در زیر آفتاب داغ در حالی که با آزار جسمی و جنسی مواجه می‌شدند زحمت می‌کشیدند.

هلندی‌ها تجارت برده را در دهه 1500 آغاز کردند و در دهه 1600 به یک بازیگر اصلی تبدیل شدند. برده‌داری تنها در جزایر هلندی کارائیب و سورینام در سال 1863 پایان یافت، اگرچه برخی از بردگان تا 10 سال بعد از آن آزاد نشدند. هلند در برابر فشارهای بین‌المللی، به ویژه بریتانیا، که خود به تجارت برده در اقیانوس اطلس در سال 1808 پایان داد، تسلیم شد. (ایالات متحده برده‌داری را در سال 1865 لغو کرد.)

برده‌داری همچنین در هند شرقی هلند _ مستعمره‌ای بزرگ که اندونزی امروزی را شامل می‌شد _ تا قرن نوزدهم اعمال می‌شد.

عذرخواهی دیرهنگام

در پاسخ به سؤالات NBC News، پائولین ون وورست (Pauline van Voorst)، سخنگوی دولت هلند، عذرخواهی روته را در اعتراف به اینکه این کشور در مورد برده‌داری خیلی دیر انجام داده است، تکرار کرد.

ون وورست گفت: برای قرن‌ها، تحت اقتدار دولت هلند، کرامت انسانی به وحشتناک‌ترین شکل ممکن نقض شد‌‌ و دولت‌های هلند پس از 1863 نتوانستند به اندازه کافی درک و اذعان کنند که گذشته برده‌داری ما اثرات منفی داشته و هنوز هم دارد.

در مورد غرامت‌ها، او گفت که پیش‌تر بسته‌های کمکی مختلفی برای کمک به مستعمرات سابق وجود داشته که برای بهبود اقتصاد محلی طراحی شده است.

پروژه State and Slavery توسط یک کمیسیون 200 میلیون یورویی (حدود 218 میلیون دلار) برای کشف و افشای گذشته استعماری کشور، که توسط روته در دسامبر اعلام شد، تأمین شد. برخی کشورها اقدامات مشابهی انجام داده و حتی غرامت پرداخت کرده‌اند.

پادشاه چارلز سوم در آوریل گفت که کاخ باکینگهام با تحقیق در مورد ارتباط خانواده سلطنتی بریتانیا با برده‌داری همکاری خواهد کرد و بلژیک در سال 2020 کمیسیونی را برای بررسی موضوع برده‌داری تشکیل داد. قانونگذاران بلژیکی سال گذشته ساعت‌ها در مورد اینکه «آیا و چگونه» عذرخواهی کنند بحث کردند اما به توافقی نرسیدند و پروژه بریتانیا تا سال 2026 تکمیل نشد.

پادشاه بلژیک، فیلیپ، در ژوئن گذشته در سفر به جمهوری دموکراتیک کنگو، جایی که از سال 1885 تا 1908، تحت نظارت پادشاه لئوپولد دوم، ثروتی را از منابع طبیعی استخراج کرد، در حالی که شکنجه، بردگی،‌ کشتن و معلولیت هزاران نفر را در پی داشت، ابراز تأسف کرد.

ساتنام سانگهرا (Sathnam Sanghera)، روزنامه‌نگار و نویسنده کتاب امپایرلند (Empireland)، کتابی پرفروش در سال 2021 درباره میراث استعمار بریتانیا، گفت که بریتانیا از گفت‌وگوی بین‌المللی عقب مانده است تا از گذشته استعماری خود دفاع کند.

او گفت: این که هلندی‌ها مورخان را مأمور و عذرخواهی کرده‌اند، نشان‌دهنده کم کاری ماست.

تاجگذاری شاه چارلز، که شامل اقلامی پر زرق و برق با جواهرات گرانبها از مستعمرات بریتانیا بود، بر گذشته امپراتوری بریتانیا تأکید داشت.

بریتانیا یکی از شرکت‌کنندگان اولیه و مشتاق تجارت برده‌های ماوراء اقیانوس اطلس در قرن‌های 16 و 17 بود که به ساخت امپراتوری کمک کرد که در اوایل قرن بیستم بر بیش از 400 میلیون نفر حکومت می‌کرد.

در سال 2021، آلمان اقدامات خود در نامیبیا را نسل‌کشی خواند و متعهد شد 1.1 میلیارد یورو (1.2 میلیارد دلار) غرامت بدهد و در همان سال، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه از الجزایری‌هایی که در کنار نیروهای فرانسوی جنگیدند اما بعداً به عنوان خائن کشته شدند، عذرخواهی کرد.

جرمیا گارشا (Jeremiah Garsha)، کارشناس تاریخ استعمار در دانشگاه کالج دوبلین گفت: آلمان دارد این کار را می‌کند، هلند دارد این کار را می‌کند. این بلژیک را تحت فشار قرار می‌دهد که به نوعی عذرخواهی کند.

پروژه State and Slavery هفته گذشته برای افشای میزان درآمد پادشاهان هلندی از برده‌داری سرفصل خبرها شد. اما گرشا اضافه کرد که محدود کردن اعمال خلاف استعماری کل کشور به اعداد، به خودی خود ادامه نگرش استعماری است: اینکه مردم می‌توانند دارایی مالی کشورها شوند.

وی تصریح کرد: اینها اعدادی هستند که همچنان به نوعی به بردگی مردم در ذهنیت ما ادامه می‌دهند: آنها خانه هستند، آنها دارایی هستند. اینها تجربیات هستند، اینها تجربیات انسانی است. این چیزی است که من می‌خواهم آن را بازیابی کنم.

ترجمه: محمدحسن گودرزی