تجلی روح عبودیت در وجود علامه مصباح یزدی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، آیت‌الله محمود رجبی، رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، امروز ۱۱ اسفند در همایش ملی علامه مصباح یزدی که در حرم مطهر رضوی برگزار شد، ضمن تبریک اعیاد شعبانیه و میلاد با سعادت حضرت مهدی(عج) اظهار کرد: در سوره «نحل» می‌خوانیم که خداوند متعال جهان هستی را آفرید برای اینکه زمینه پیدایش انسان به عنوان احسن‌المخلوقین فراهم شود، این انسان آمده تا از انسانی که احسن‌الخالقین است به احسن‌العالمین و نیکوکارترین تبدیل شود.

وی ادامه داد: برخی از افراد بر این باور هستند که این آیه دلالت بر این دارد که اگر همه عالم خلق می‌شد و خروجی این آفرینش فقط وجود پیامبر گرامی اسلام بود این آفرینش حکیمانه بود، اما مصادیق دیگری برای این آیه به تناسب اعمال نیکی که انسان‌ها انجام می‌دهند به شرط آنکه مثال عمل حسن را داشته باشد، وجود دارد.

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: اما  کدام عمل است که انسان با انجام آن از احسن‌المخلوقین به احسن‌العاملین تبدیل می‌شود؟ اگر بخواهیم معیاری برای احسن‌العمل مطرح کنیم و شواهد قرآنی برای آن بیاوریم این است که هر عملی که نتیجه‌اش این باشد که وابستگی انسان فقط به خدا باشد و انسان استقلال انحصاری خدا را درک کند، این عمل انسان احسن‌العمل است و به تعبیری نیز هر اندازه انسان درک کند که او و تمام موجودات عالم به خداوند وابسته هستند این عمل او یک عمل احسان است.

رجبی اظهار کرد: همچنین در آیه دیگری می‌خوانیم که اگر همه آفرینش برای خلقت انسان بود، خلقت انسان و موجودات دیگری که مانند او هستند فقط برای عبادت است، عبادت یعنی اظهار وابستگی و اینکه انسان در این عالم نشان دهد که کاملا به خداوند وابسته است. بنابراین احسن‌العمل یعنی عبادت منتهی عبادتی که بر اساس معرفت و ایمان رخ دهد. 

ضرورت شکوفایی فطرت خدا آشنا و خداپرست در انسان

وی با بیان اینکه باید فطرت خدا آشنا و خداپرست در انسان شکوفا شود، افزود: همه ما یک معرفت فطری به خداوند داریم که این معرفت، حضوری است، اما این معرفت شکوفا نیست. همه ما میل به پرستش خدا داریم، اما این میل آگاهانه نیست و همه ما عشق به خدا داریم، اما این عشق شکوفا شده نیست که نتیجه عبادت شکوفا شدن این سه مقوله است که اگر این سه مقوله شکوفا شود دیگر انسان جز به خدا میل ندارد، عشق نمی‌ورزد، جز در برابر خدا کرنش نمی‌کند و موجودی می‌شود که همواره خدا را می‌بیند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: اگر این باور هستیم که همه عالم به خدا وابسته هستند در این صورت زمینه برای توجه به غیر خدا برای انسان ایجاد نمی‌شود و نه به موجودات دیگر و نه به خود و خواسته‌هایش توجه دارد و سراسر وجود چنین انسانی، خدایی می‌شود و کسی که اینگونه شود در نهایت تخلق به اخلاق‌الله می‌شود.

رجبی گفت: در واقع چنین موجودی نه از کسی می‌ترسد، نه حادثه‌ای او را سراسیمه می‌کند، نه امیدی به غیر خدا دارد و اگر همگی علیه او سخن بگویند ناراحت نیست و حتی اگر او را تمجید کنند باز هم خوشی او از این تمجیدها نیست، چرا که فقط خدا را می‌بیند.

نگرانی علامه مصباح در خصوص وظایف انسانی

وی در بخش دیگری از سخنان خود به علامه مصباح و ویژگی‌های شخصیتی این عالم بزرگ اشاره و تاکید کرد: یکی از افرادی که چنین ویژگی‌هایی داشت، علامه مصباح بود و دقیقا تمامی این موارد در شخصیت ایشان وجود داشت. در حقیقت ایشان با آرامش خاطر خاصی سخن می‌گفت و همواره بر این باور بود که ما باید بیندیشم و وظیفه خود را بشناسیم و سپس به وظیفه خود عمل کنیم و اگر در انجام وظیفه خود و شناخت وظایف خود کوتاهی کرده‌ایم باید نگران باشیم، اما اگر درست و با روش صحیح وظیفه خود را شناختیم و در مقام عمل هم با تمام توان عمل کردیم، نباید نگران باشیم.

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: در حقیقت ایشان در همه عرصه‌ها، هم نسبت به شناخت وظیفه نهایت تلاش خود را انجام می‌داد و هم در مقام عمل نیز به وظیفه خود عمل می‌کرد.

رجبی با بیان اینکه علامه مصباح همواره به این موضوع می‌اندیشیدند که وظیفه چیست و برای این وظایف چه باید کرد، گفت: اگر می‌دیدم که در مقام دفاع از تبیین حقایق دین با تمام توان می‌آمدند و همه مخاطرات را به جان می‌خریدند و خم به ابرو نمی‌آوردند، برای این بود که با بررسی دقیق و کارشناسانه به این نتیجه رسیده بودند که وظیفه‌شان این است و جز خدا را نمی‌دیدند و به وظیفه خود عمل می‌کردند و این افکار حاکی از آن است که روح عبودیت در وجود ایشان متجلی شده بود.

وی تصریح کرد: اما ایشان اینگونه هم نبود که فقط خود را نجات دهد بلکه در عرصه عبودیت و تخلق به اخلاق الهی نیز با تمام توان در همه عرصه‌ها فعالیت می‌کردند، به گونه‌ای که به گفته خودشان یکی از دغدغه‌های ایشان از ابتدای ورودشان به حوزه علمیه، مسائل اخلاقی بود و تا آخرین روزهایی که با ایشان در ارتباط بودم باز هم در جلسات متعددی به این مسئله مهم تاکید داشت.

نظام جامع اخلاقی در آثار علامه مصباح به چشم می‌خورد

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اضافه کرد: مرحوم آیت‌الله مصباح در راستای مسئله اخلاق در هر عرصه‌ای که امکان حضور و انجام وظیفه داشت، حضور پیدا می‌کرد و همواره در بحث‌های علمی و فکری در ابعاد مختلف مسئله اخلاق سخن گفته‌ و کتاب نوشته‌ است، به گونه‌ای که می‌توان یک نظام جامع اخلاقی در آثار ایشان مشاهده کرد.

وارد کردن اندیشه‌های متعالی فلسفی به صحنه زندگی توسط علامه مصباح یزدی

رجبی اظهار کرد: یکی از ویژگی‌های بزرگ ایشان این است که اندیشه‌های متعالی فلسفی و... را به صحنه زندگی کشاند. همچنین در آثار خود به بصیرت اخلاقی و شاخص‌هایی که فرد در مقام عمل بتواند مصادیق اخلاقی اسلامی و غیر اسلامی را به خوبی تشخیص دهد، پرداخته و همواره در سخنرانی‌های خود نیز به مسئله اخلاق تاکید داشت.

وی با بیان اینکه نگاه جامعی نسبت به مباحث نظری داشت و در بحث‌ها و اقدامات عملی هم با تمام وجود حضور پیدا می‌کرد، گفت: بر همین اساس نهادی را برای اولین بار در حوزه اخلاق تاسیس کرد و همچنین برای اولین بار مرکز تربیت مربی اخلاقی توسط ایشان تاسیس شد، زیرا بر این باور بود که تنها کافی نیست که سخنرانی‌ها، کتاب‌ها و درس‌های اخلاقی داشته باشیم بلکه به مربیان اخلاقی نیاز داریم که طلاب را تحت سرپرستی خود قرار دهند، همچنین گروه اخلاق را برای پشتیبانی مباحث نظری مسائل حرکت اخلاقی تشکیل داد.

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: به همین جهت مدرسه علمیه سطح یک را تاسیس کرد و بر این باور بود که برای تربیت مربیان اخلاق باید از آغاز ورود سرمایه‌گذاری کنیم و همواره بر روی این موضوع توجه داشتند که بتوانیم نسلی را تربیت کنیم که برای مرحله مربی اخلاق شدن آمده باشیم که این تفکر ایشان و رویکردی که داشتند نتیجه بخش هم بود.

رجبی اظهار کرد: در میانه‌روی در مباحث اخلاقی مرتبا تذکر می‌داد و افراط و تفریط‌هایی که قرآن و روایات نیز آن‌ها را نکوهش می‌کنند، مدام تذکر می‌داد که افراط و تفریط موجب دور شدن از مسیر است. 

وی بیان کرد: تربیت اخلاقی متفکرانه یکی از جنبه‌های دیگر تربیت اخلاقی ایشان بود و سعی داشت که در مباحث اخلاقی، متفکرانه سخن بگویند و بر اساس عبودیتی که داشت جز خدا چیزی را نمی‌دید و همواره بر دو مقوله اخلاص و توسل به اهل بیت(ع) تاکید و اهتمام ویژه‌ای داشت و می‌گفت که هرجایی که برای خدا کار کنید بدانید که ضرر نمی‌کنید و همیشه در ابتدای سخنرانی‌های خود در مجالس نیز بر خواندن دعای فرج اهتمام داشت.