انجمن قرآن‌پژوهی حوزه در بوته نقد/ ریشه رکود در انجمن‌های حوزه علمیه چیست؟

به گزارش ایکنا؛ انجمن قرآن‌‏پژوهی در سال 1382 با نگرش به انجام اهدافی چون زمينه‌‏سازی برای تعميق و توسعه مباحث علوم قرآني در حوزه‌‏های علميه، پرورش نيروهای انسانی مناسب، ايجاد زمينه مناسب براي تضارب آرا و گفت‌وگوهای علمی در زمينه مورد نظر و سامان‏‌بخشی به امور آموزشی و پژوهشی در زمينه قرآن‌پژوهی تشکیل شده است.

براساس اعلام این انجمن در پایگاه اطلاع‌رسانی، تاکنون بیش از 60 نشست علمی، سه همایش و چند نکوداشت، چاپ ده خبرنامه قرآنی و انتشار مجله قرآن و مستشرقان با مساعدت انجمن در طول این 14 سال برگزار شده است.

این انجمن که در حرکت آغازین خود بسیار پر انرژی و پربرنامه ظاهر شد، چندسالی است که حرکتی کند و بطئی و گاهی توأم با رکود دارد و به‌ویژه در سه سال اخیر شاهد کاهش شدید فعالیت‌های این انجمن هستیم.

انتظار بیشتر از انجمن

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا مؤدب، عضو پیوسته انجمن و فردی که سال‌ها مدیریت این انجمن را بر عهده داشته است در گفت‌وگو با ایکنا؛ با بیان اینکه بنده چندسالی است که در انجمن مسئولیتی ندارم و عضو هیئت مدیره هم نیستم، گفت: یکی از مشکلات همه انجمن‌ها از جمله انجمن قرآن‌پژوهی این است که در دو سه سال اخیر فعالیت آنان کمتر شده است و جنب‌وجوش سال‌های قبل را ندارند.

وی در توضیح چرایی کم‌رونقی انجمن‌ها بیان کرد: یکی از دلائل عمده این مسئله، محدودیت بودجه است، زیرا ایده وجود دارد ولی محدودیت‌های بودجه‌ای ممکن است مانع کار شود.

رئیس اسبق انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه حوزه ادامه داد: انجمن در سال‌های پیش که بنده در هیئت مدیره و مدیریت آن حضور داشتم، فعالیت‌هایی مانند همایش مترجمان قرآن، همایش بررسی اندیشه‌های قرآنی امام خمینی(ره)، بررسی اندیشه‌های قرآنی شهید مطهری و علامه معرفت در سطح ملی انجام شد و با ورود متخصصانه در این مباحث، بازتاب‌های خوبی را شاهد بودیم.

مؤدب افزود: قرار شده بود تا همایش مفسران قرآن در دوران معاصر هم مانند آیات عظام مکارم، سبحانی و جوادی آملی و ... نیز برگزارشود که به نظر بنده کار لازم و خوبی است ولی این همایش بر زمین مانده است.

این قرآن‌پژوه و عضو پیوسته انجمن قر‌آن‌پژوهی اظهار کرد: یکی دیگر از کارهای بر زمین مانده، بحث کتاب‌شناسی است زیرا هر سال آثار و کتب جدیدی وارد بازار می‌شوند که ارزیابی و نقد این آثار جزو ضرورت‌ها است تا در منظر آرای داوران و ناقدان قرار بگیرد.

وی تاکید کرد: انجمن فضای خوبی برای کارهایی است که برخی از آن‌ها ذکر شد و انتظار بیشتری از این مجموعه وجود دارد تا ورود و تلاش جدی‌تری داشته باشد.

اشتغالات فراوان برخی مسئولان؛ مانع تحرک انجمن

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی اسدی‌نسب، قرآن‌پژوه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی هم در گفت‌وگو با ایکنا گفت: انجمن‌های علمی حوزه عمدتاً در سال‌های اخیر تحرک لازم را ندارند و انجمن قرآن‌پژوهی هم از این مسئله مستثنی نیست.

وی ادامه داد: قرار بود انجمن‌ها محلی برای برگزاری کرسی‌های علمی و نظریه‌پردازی باشد ولی یکی از مشکلات این است که آقایان رئیس و هیئت رئیسه وقت کافی ندارند و اشتغالات فراوان سبب شده تا برای انجمن وقت چندانی صرف نکنند.

اسدی‌نسب با بیان اینکه جلسات کمی از سوی انجمن برگزار می‌شود، اظهار کرد: صرفا یک جلسه روتین سالانه و جلسات انتخابات به صورت منظم برگزار می‌شود و در غیر آن از ظرفیت اعضا استفاده لازم صورت نمی‌گیرد.

این قرآن‌پژوه با بیان اینکه دست‌اندرکاران انجمن، دغدغه‌های دیگری هم دارند اضافه کرد: در کنار این مشکلات باید بحث بودجه را هم اضافه کنیم زیرا انجمن‌ها بودجه و امکانات لازم را ندارند.

اسدی‌نسب در پاسخ به اینکه چه پیشنهاداتی برای اصلاح روند و جان گرفتن انجمن دارید ادامه داد: یکی از موانعی که باید برطرف شود اختصاص بودجه ثابت و مناسب به این انجمن‌هاست و بودجه هم باید متناسب با عملکرد انجمن‌ها در اختیار آنان قرار بگیرد.

وی افزود: ایجاد رقابت میان انجمن‌ها با بهره‌گیری از برخی شاخصه‌ها از دیگر کارهایی است که باید صورت بگیرد؛ همچنین قرار بود انجمن‌ها در زمینه کرسی‌های نظریه‌پردازی و علمی فعال شوند که در انجمن قرآن‌پژوهی شاهد این وضع نیستیم.

وی افزود: نظارت حوزه علمیه و دبیرخانه بر انجمن‌ها باید نظارتی دقیق‌تر و مبتنی بر نظام تشویق و تنبیه باشد؛ برخی انجمن‌ها اخطار بگیرند و منحل شوند و برخی تقویت شوند و مشکلات آنان را برطرف کنیم تا بتوانیم مسائل را حل کنیم.

اسدی نسب گفت: دریافت بیلان کار و ارائه گزارش از سوی انجمن‌ها از دیگر کارهایی است که باید پیگیری شود. همچنین انجمن‌ها از جمله قرآن‌پژوهی ملزم به داشتن مقاله علمی و پژوهشی با مشارکت برخی مراکز دیگر شوند و تمرکز جلسات انجمن‌ها صرفا در قم نباشد و به استان‌های دیگر و شهرستان‌ها هم منتقل شود.

وی انتقال تجارب میان اعضا با جلسات بیشتر و آشنایی بیشتر آنان با یکدیگر را خواستار شد و افزود: این مسئله از کارهای موازی جلوگیری خواهد کرد.

نبود مدیریت جهادی؛ عامل رکود انجمن

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا آقائی، نویسنده کتاب نیازسنجی پژوهش‌های علوم قرآنی و تفسیری و از اعضای پیوسته و فعال انجمن هم در گفت‌وگو با ایکنا گفت: بنده در سال‌های گذشته در تألیف دو اثر از جمله کتاب نیازسنجی پژوهشی علوم قرآن و تفسیر مشارکت با این انجمن داشته‌ام ولی مدت یک‌سال است که در ایران نیستم و همکاری هم ندارم.

آقائی بیان کرد: یکی از مشکلاتی که در  کشور ما وجود دارد و بسیاری از بخش‌ها با آن مواجه هستند، نبود و یا کمبود مدیریت جهادی و انقلابی است که انجمن‌های حوزه هم با آن روبرو هستند.

وی وادادگی، خستگی و بی‌برنامگی را عوامل بسیاری از مشکلات موجود برشمرد و تصریح کرد: ارتباط با بدنه هر نهاد و انجمنی در برخی نظامات به صورت سیستماتیک وجود دارد ولی در این انجمن و عمده انجمن‌های حوزه شاهد ارتباط منظم و سیستمی میان اعضا، رئیس و هیئت رئیسه نیستیم.

آقائی با بیان اینکه انجمن‌های حوزه در متن دغدغه‌های علمی ورود نکرده‌اند، اظهار کرد: برخی افراد با دارابودن چند مسئولیت دیگر می‌خواهند به انجمن هم برسند که قطعا ممکن نیست و البته این مشکل در عرصه‌های سیاسی کشور هم مشهود است و ریشه برخی از گرفتاری‌های ما همین موضوع است.

این قرآن‌پژوه تاکید کرد: متأسفانه بخش‌های قرآنی ما هم گرفتار این آفت شده‌اند که قرآن امری دست چندم شده است و با قرآن همانند فیزیک، شیمی برخورد می‌شود.

کتبی که تنها رونمایی می‌شوند

نویسنده کتاب نیازسنجی پژوهش‌های علوم قرآن و تفسیر بیان کرد: چند سال قبل این اثر توسط انجمن قرآن‌پژوهی توسط بنده انجام شد؛ این کتاب باید در حوزه‌های سراسر کشور و حتی دانشگاه‌ها منتشر می‌شد تا بسیاری ازمحققان جوان و دانشجویان و طلابی که می‌خواهند در عرصه علوم قرآن و تفسیر کار کنند بدانند نیازهای قرآنی کشور چه موضوعات و مسائلی است ولی در بین بسیاری از طلاب خواهر و برادر ناشناخته مانده است و متأسفانه برخی آثار دیگر ما هم این طور است که در حد چاپ و رونمایی باقی می‌ماند و بعد از آن به فراموشی سپرده می‌شود.

گفتنی است، ایکنا در ماه‌های اخیر بارها جهت مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین فاکر میبدی، رئیس انجمن قرآن‌پژوهی در موضوعات مختلف از جمله برنامه‌های انجمن قرآن‌پژوهی تماس داشته است ولی ایشان هر بار از انجام مصاحبه امتناع داشته‌اند و در نهایت موفق به این کار نشدیم از این رو سراغ دبیر انجمن، سیدامیر مؤدب رفتیم.

پرهیز انجمن از کارهای موازی

دبیر انجمن قرآن‌پژوهی در پاسخ به برخی مطالب بیان شده در مورد انجمن گفت: یکی از سیاست‌های جدید انجمن قرآن‌پژوهی گرایش به سمت کارهای غیرتکراری و در عین حال هدفمند است؛ به همین دلیل ممکن است عملکرد انجمن در ظاهر گزارش‌پرکن نباشد ولی عمیق است.

وی افزود: مراکز قرآنی فعال در قم و حوزه وجود دارند که عهده‌دار کارهای متعدد هستند ولی وظیفه انجمن نباید به برگزاری نشست، همایش و کارگاه خلاصه شود که البته این موارد هم خوب است ولی با توجه به مشکلات بودجه و لزوم گزینش میان برنامه‌ها، تلاش ما بر اجرای طرح‌های عمیق و جریان‌ساز بوده است.

مؤدب عنوان کرد: در طول دو سه سال اخیر سه کرسی از سوی انجمن برگزار شده است؛ همچنین دو اثر تألیفی با عناوین «جریان‌شناسی تفاسیر و علوم قرآنی در دوره معاصر» و «مقدمه‌ای بر علوم انسانی قرآن‌بنیان» از دیگر کارهای صورت گرفته توسط انجمن است که یکی از این کتاب‌ها چاپ شده و دیگری نیز در سال جاری چاپ می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه مشکل اصلی بر سر راه فعالیت‌ها بودجه است، تصریح کرد: برخی از آثار تألیفی این انجمن مانند کتاب جریان‌شناسی تفاسیر و علوم قرآنی در دوره معاصر در چهار دانشگاه در حال تدریس و مورد استفاده استادان، طلاب و دانشجویان است و تلاش انجمن هم روآوردن به این نوع فعالیت‌هاست.

انتهای پیام