بررسی کاربرد سبک‌شناسی پیکره بنیاد در اشعار حافظ
گروه فرهنگی ــ سیصد و بیست و سومین نشست مرکز حافظشناسی و کرسی پژوهشی حافظ با عنوان «سبک‌شناسی پیکره بنیاد و کاربرد آن در شعر حافظ» با همکاری فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس و مرکز پژوهش‌های زبان و ادب فارسی دانشگاه شیراز برگزار شد.
به گزارش ایكنا از فارس، به نقل از روابط عمومی مرکز حافظ شناسی، سیصد و بیست و سومین نشست مرکز حافظ شناسی، با عنوان سبک‌شناسی پیکره بنیاد و کاربرد آن در شعر حافظ امروز، 29 خردادماه در شیراز برگزار شد.
در این مراسم نخست کاووس حسنلی، مدیر مرکز حافظشناسی ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران و سپاسگزاری از مولودی، به زحمات سپاس‌برانگیز خداپرستی اشاره کرد و گروه زبان‌شناسی و زبان‌های خارجه دانشگاه شیراز را از پیشگامان ایجاد پیکره زبان فارسی دانست.
حسنلی به بیان اهمیت منابع پایه‌ای همچون پیکره‌های زبانی برای مطالعات مختلف پرداخت و ایجاد و گسترش پیکره‌های زبانی را همچون سرمایه‌های خام اولیه و معادن عظیمی دانست که نه تنها در تحلیل‌های زبانی ارزشمندند بلکه برای بسیاری از تولیدات زبانی و ادبی نیز کارآمد و گره‌گشا هستند.
این استاد دانشگاه شیراز افزود: پیکره‌های زبانی امروزه با فناوری‌های جدید که امکان جستجوهای متنوع را می‌دهد، این منابع پایه‌ای و این داده‌های زبانی را بسیار کاربردی‌تر از گذشته کرده‌اند.
حسنلی گفت: اگر این بانک‌های پیکرهای از محدوده واژگانی فراتر برود و ساختارهای نحوی و حتا کارکردهای هنری را هم فرابگیرد در توصیفات زبانی و در تحلیل‌های اجتماعی زبان هم دستگیر پژوهشگران خواهد بود.
مدیر مرکز حافظشناسی گفت: با داشتن پیکره کامل زبانی از متون گذشته دیگر برای توصیف و تحلیل رفتارهای حافظ با زبان فارسی نیازی به فیش‌نویسی و صرف وقت بسیار برای گردآوری اطلاعات نخواهیم داشت. چون همه این اطلاعات در همان منابع و بانک‌های پیکره‌های گردآوری شده است.
در ادامه این مراسم امیرسعید مولودی، استاد زبان‌شناسی دانشگاه شیراز، به سبک‌شناسی پیکره بنیاد و شیوه کاربست آن در اشعار حافظ پرداخت.
مولودی با بیان این مقدمه که با ظهور زبان‌شناسی پیکرهای در دهۀ 60 غالباً تحلیل‌های دستی جای خود را به تحلیل‌های رایانه‌ای داده‌اند، گفت: تمرکز زبان‌شناسی پیکرهای روی روش‌ها و فرایندهای مطالعۀزبان است و این حوزۀ مطالعاتی با مجموعه‌ای از متون الکترونیکی ماشین‌خواندنی به نام پیکره سر و کار دارد.
وی گفت: پیکره‌ها دارای انواعی چون خاص، عام، تاریخی، موازی، به‌روز‌شونده، چندزبانه و زبان‌آموز هستند و نرم‌افزارهای واژه‌نما/ واژه‌یاب نمونه‌ای از این ابزارها هستند که امکانات متعددی همچون نمایش واژه در بافت متنی، ارائه فهرست بسامدی واژه‌های متن، نمایش همایندهای موجود در متن، مشخص‌کردن کلیدواژه‌های متن و ارائۀ خوشه‌های واژگانی را برای کاربران فراهم می‌کنند. بنابراین با داشتن چنین نرم‌افزارهایی می‌توان به مطالعات زبانی کمی و کیفی پرداخت.
مولودی افزود: در سبک‌شناسی پیکره‌بنیاد به منظور شناسایی سبک نگارش نویسنده، روش‌های دستی و ماشینی با یکدیگر تلفیق شده، تمامی مؤلفه‌های متن استخراج می‌شود.
وی گفت: از مواردی که توسط ماشین و به صورت خودکار انجام می‌شود، محاسبۀ همایندها، خوشه‌های واژگانی، فهرست بسامدی واژه‌ها و کلیدواژه‌های متن است. مواردی که عمدتاً به‌صورت دستی و بعضاً به صورت ماشینی و خودکار اجرا می‌شود نیز شامل برچسب‌زنی صرفی، نحوی و معنایی می‌شود؛ به این معنی که اطلاعات صرفی، نحوی و معنایی تمامی واژه‌های متن توسط انسان یا موتورهای برچسب‌زن خودکار به پیکرۀ متنی اضافه می‌شود. با در اختیار داشتن داده برچسب‌خورده در سه سطح گفته‌شده و داشتن یک نرم‌افزار واژه‌نما می‌توان فهرست برچسب‌های صرفی و ساخت‌های نحوی و معنایی متن را به همراه فراوانی وقوعشان در متن شناسایی نمود و به تصویر دقیقی از سبک نویسنده دست یافت.
این استاد دانشگاه شیراز تاکید کرد که روش مذکور را می‌توان در مورد هر اثری اعمال کرده و سبک نگارش آن را شناسایی کرد؛ بنابراین می‌توان این شیوۀ نوین مطالعاتی را بر روی متن الکترونیکی اشعار حافظ نیز به کار بست و سبک نگارش آن را براساس وجوه متعدد ذکرشده مشخص كرد.
مولودی در این جلسه به حاضران آموزش داد که برای انجام سبک‌شناسی پیکره بنیاد روی متن الکترونیکی اشعار حافظ چه مراحلی را باید طی كرد و از چه ابزارهایی برای این هدف استفاده کرد.
انتهای پیام
